مسواک زبان چیست و برای جلوگیری از بوی بد دهان چطور باید مسواک زدن؟ 

ممکن است شما نیز از آن دسته افراد باشید که دو بار در روز و یا حتی بیشتر مسواک میزنید اما هنوز دهانتان بوی بدی میدهد و نمیدانید علت بوی بد دهانتان چیست. اگر چنین است ممکن است مسواک زبان به کار شما آید

دهان و دندان علاوه بر زیبایی لبخند و تکلم کارهای مهم دیگری نیز برای ما انجام میدهند. دندانها و بزاق غذاهایی را که میخوریم، تجزیه میکنند تا گوارش آن برای معده و روده آسانتر باشد. دندانها از ساختار صورت پشتیبانی میکنند. دهان و گلو حاوی سلولهای ایمنی هستند که به محافظت از بدن در مقابل پاتوژنها کمک میکنند. مراقبت مناسب از دهان و دندان بخش ضروری یک برنامه حفظ سلامتی است. در اینجا با برخی از وضعیتها و بیماریهای شایع دهان و دندان آشنا میشوید:

آبسه دندان
آبسه دندان زمانی ایجاد میشود که عفونتی در پالپ دندان اتفاق افتاده و وارد ریشه دندان در مجاورت استخوان فک میشود و این ناحیه را متورم و چرکین میکند. علائم آبسه دندان عبارت است از درد، تب، قرمزی لثه، بوی بد نفس و تورم. آبسه دندان در صورتی که درمان نشود میتواند به عفونت جدی استخوان فک و بافتهای دیگر منجر شود. درمان آبسه دندان بستگی به گستردگی عفونت دارد. برخی از آبسه ها را ممکن است با تخلیه چرک یا آنتی بیوتیک درمان کرد. در مواردی که پوسیدگی یا ترک دندان باعث رخنمون پالپ (بخش مرکزی دندان که حاوی عصبها و رگهای خونی است) شده باشد، درمان ریشه (عصب کشی) برای درمان آبسه ممکن است لازم باشد.

کرم خوردگی و پوسیدگی دندان
کرم خوردگی و پوسیدگی در بخشی از دندان که لایه مینا در آن از بین رفته است ایجاد میشود. پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می افتد که اسید، لایه مینا را از بین میبرد.
باکتریها معمولا به صورت پلاک در سطح دندان تجمع میکنند. محصول جانبی حاصل از تغذیه آنها از قندهای موجود در دهان، اسید است که باعث حل شدن و از بین رفتن مینا میشود. بهداشت مناسب دهان که عبارت است از مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و تمیز کردن حرفه ای دندان، مانع از پوسیدگی دندان میشود. درمان پوسیدگی بستگی به عمق و گستردگی آن دارد. پوسیدگی کوچک یا سطحی در دندان را میتوان با پر کردن دندان حل کرد اما در مورد پوسیدگیهای بزرگتر یا عمیقتر ممکن است دریل کاری زیاد برای خارج کردن پوسیدگی و سپس استفاده از روکش (تاج) بر روی بخش باقی مانده دندان لازم باشد. پوسیدگی دندان اگر به پالپ رسیده باشد احتمالا درمان عصب کشی را به دنبال خواهد داشت.

تاج یا روکش
تاج (کراون) یا روکش به بخش کلاهکی گفته میشود که بر روی دندان آسیب دیده گذاشته میشود تا ظاهر آن بهبود یافته یا دندان محکمتر شود. تاج را میتوان بر روی دندانی که پر شدگی خیلی زیادی دارد یا دچار ترک شده است، استفاده کرد. همچنین برای پشتیبانی از بریج دندان از تاج استفاده میشود. گاهی اوقات تاج برای پنهان کردن شکل بد دندان یا بد رنگی دندان به کار گرفته میشود. تاج در انواع رنگها و مواد از جمله پورسلین (سرامیک)، پورسلین و فلز، آلیاژ فلزی و غیره وجود دارد.

حفره خشک
پس از کشیدن دندان، ممکن است لخته خونی که در حالت طبیعی حفره خالی را پر میکند تشکیل نشود که به این وضعیت حفره خشک (dry socket) گفته میشود. حفره خشک باعث میشود عصبهای زیر حفره رخنمون پیدا کنند که حاصل آن بسیار دردناک خواهد بود. دندانپزشک با تمیز کردن زخم و پانسمان ویژه ای در حفره دندان، این وضعیت را درمان میکند. داروهای ضد التهاب بدون نسخه مانند ایبوپروفن نیز ممکن است برای درمان درد و کاهش تورم استفاده شوند.

بیماری لثه یا ژینژیویت
بیماری لثه ( ژینژیویت) به التهاب لثه گفته میشود. به واسطه تجمع باکتریهای موجود در پلاک دندان و نفوذ آنها به لثه این وضعیت اتفاق می افتد. بیماری لثه ممکن است درد داشته باشد و بیمار خونریزی، تورم و قرمزی لثه را تجربه کند. از علائم دیگر التهاب لثه میتوان به بوی بد نفس و پسروی لثه اشاره کرد. التهاب شدید لثه که به استخوانها و رباطهای تکیه گاه دندان نفوذ کرده باشد، پریودنتیت (periodontitis ) خوانده میشود و میتواند به از دست دادن دندان منجر شود. عدم بهداشت مناسب دهان و دندان خطر ژینژیویت را افزایش میدهد. سیگار کشیدن، دیابت، بارداری، فاکتورهای ژنتیکی و برخی داروها نیز خطر بیماری لثه را افزایش میدهند. بیماری لثه در صورتی که در مراحل اولیه درمان شود قابل بازگشت خواهد بود. با مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و مراجعات منظم به دندانپزشک به پیشگیری از بیماری لثه کمک کنید.

خشکی دهان (Xerostomia)
بزاق، دندانها و بافتهای دیگر دهان را لغزنده میکند و در مقابل عفونت و بیماری لثه از ما محافظت مینماید. خشکی دهان از کاهش تولید بزاق ناشی می شود. این وضعیت به واسطه برخی بیماریها یا مصرف داروها ممکن است پیش بیاید. دیابت، سندرم شوگرن و ایدز از جمله وضعیتهایی هستند که با خشکی دهان همراه می باشند. خشکی دهان بلع و صحبت کردن را سخت میکند. همچنین موجب گلو درد یا گررفتگی صدا میشود. خشکی دهان خطر پوسیدگی دندان را افزایش میدهد. جویدن آدامس بدون شکر میتواند به بهبود جریان بزاق کمک کند. پزشک ممکن است بزاق مصنوعی تجویز کند تا خشکی دهان بر طرف شود.

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
اختلالات مفصل گیجگاهی فکی به وضعیتی گفته میشود که بر مفصل فک و عضلات مربوط به آن تاثیر میگذارد. مشکلات ساختاری یا آرتروز ممکن است اختلالات مفصل گیجگاهی فکی را به دنبال داشته باشد. این وضعیت همچنین ممکن است نشانه وضعیت دیگری مانند سندرم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا یا استرس باشد. علائم اختلالات مفصل گیجگاهی فکی میتواند شامل درد، صدای تلک یا پاپ در مفصل فک، قفل شدن فک یا تغییر در وضعیت جفت شدن دندانها باشد. داروهای ضد التهاب بدون نسخه میتوانند به کاهش درد و تورم کمک کنند. ممکن است ورزشهای فک، درمان ارتودنسی یا استفاده از محافظ دهان برای درمان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی توصیه شود. بسیاری از مشکلات مربوط به این وضعیت الگوی سیکلی دارند و علائم آنها بدون درمان ممکن است برطرف شود.

بوی بد دهان یا هالیتوز
بوی بد دهان (Halitosis) دلایل زیادی ممکن است داشته باشد. رژیم غذایی یکی از دلایل احتمالی بوی بد دهان است. سیر و پیاز منجر به متصاعد شدن بوی بد از دهان میشوند. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان نیز باعث میشود باکتریها در دهان جمع شوند و بیماری لثه و بوی بد در دهان ایجاد کنند. گاهی بوی بد نفس حاصل وضعیت دیگری مانند خشکی دهان، دیابت، عفونت ریه یا موارد دیگر است. بهداشت مناسب دهان به حفظ سلامت لثه و جلوگیری از بوی بد دهان کمک میکنند. همچنین از مسواک زبان نیز میتوانید استفاده کنید تا سطح زبانتان نیز تمیز شود.

حساسیت دندان
حساسیت دندان (Tooth Sensitivity) زمانی اتفاق می افتد که عصبهای دندان در حین خوردن مواد اسیدی، شیرین، سرد و یا گرم تحریک میشوند. دندانها از لایه محافظی به نام مینا تشکیل شده اند. در زیر خط لثه مواد محافظی به نام سمنتوم وجود دارد. لایه زیر مینا و سمنتوم عاج یا دنتین نام دارد که از پالپ و ریشه دندان محافظت میکند. در عاج مجموعه ای از لوله های کوچک (توبولها) قرار دارند. فرسایش و خوردگی مینا و سمنتوم باعث میشود موادی که میخوریم، در تماس با توبولها قرار بگیرند و در نتیجه عصبهای دندان تحریک شده و درد ایجاد میشود. پوسیدگی دندان، بیماری لثه، ترک دندان و فرسایش مینا همگی میتوانند منجر به حساسیت دندان شوند.

]

دندان عقل
دندان عقل آخرین دندانی است که در اوایل بزرگسالی بیرون میزند و به آن دندان مولر سوم نیز گفته میشود. برخی افراد در صورتی که دندان عقلشان هیچ مشکلی ایجاد نکند، میتوانند آن را حفظ کنند. در برخی شرایط نیز دندان عقل باعث بهم ریختگی دندانهای دیگر، ایجاد درد و یا پوسیدگی شده و یا ممکن است منجر به بیماری لثه یا مشکلات دیگر شود. در این موارد دندان عقل را باید کشید.

سرطان دهان
سرطان دهان به سرطانی گفته میشود که در داخل یا اطراف دهان از جمله لب، داخل گونه، زبان، سقف دهان، کف دهان، سینوسها و گلو ایجاد میشود. سرطان دهان ممکن است به صورت یک زخم یا برجستگی در دهان دیده شود که با گذر زمان از بین نمیرود. لکه های سفید یا قرمز رنگ در بافتهای نرم دهان ممکن است اولین علائم سرطان باشند. در دهه 50 تا 60 زندگی احتمال ابتلا به سرطان دهان بیشتر میشود. از فاکتورهای خطر سرطان دهان میتوان به الکل، تنباکو، ویروس پاپیلومای انسانی و جنسیت مذکر اشاره کرد. مواجهه زیاد لبها با نور خورشید نیز خطر سرطان را افزایش میدهد. مصرف مقدار زیادی میوه و سبزیجات خطر سرطان دهان را کاهش میدهد. شناسایی و درمان سرطان دهان در مراحل اولیه شانس موفقیت درمان را افزایش میدهد.
درمان ریشه (root canal)
درمان ریشه یا عصب کشی عملی است که در آن پالپ دندان و عصبهای داخل آن تخلیه میشوند. سپس مجرا تمیز و ضد عفونی شده و پر میشود. درمان ریشه در صورتی که پوسیدگی دندان یا عفونت به پالپ رسیده باشد لازم میشود. همچنین در صورت وارد آمدن آسیب به دندان به واسطه ضربه یا کارهای دندانپزشکی مکرر ممکن است پالپ آسیب دیده و عصب کشی لازم شود. با درمان ریشه درد از بین رفته و بقیه دندان نجات پیدا میکند.

ایمپلنت دندان 
ایمپلنت دندان وسیله ای است که به عنوان جایگزین دندان از دست رفته طراحی شده است. جایگذاری ایمپلنت دندان چندین مرحله دارد. ابتدا پایه (پست) ایمپلنت توسط جراح در فک جایگذاری میشود. سپس طی همان مرحله جراحی و یا ماهها بعد تاج مصنوعی دندان به آن متصل میشود. اگر چند دندان از دست رفته باشند میتوان از ایمپلنت به عنوان پایه ای برای دندان مصنوعی یا بریج استفاده کرد.

دندان درد
دندان درد در صورت بروز پوسیدگی دندان بسیار متداول است اما موارد دیگری نیز میتواند موجب درد دندان شود. درد دندان گاهی اوقات از ناحیه دیگری مانند سینوسها نشات میگیرد به این معنی که آسیب در جایگاه دیگری می باشد اما درد آن در دهان احساس میشود. دندانپزشک ابزارهای زیادی برای روشن کردن علت دندان درد دارد.

فرسایش و ساییدگی دندان
در صورتی که لایه سخت مینا دچار آسیب دیدگی شود فرسایش و ساییدگی دندان اتفاق افتاده است. فرسایش دندان زمانی رخ میدهد که اسید موجود در برخی غذاها و نوشیدنیها به مینای دندان آسیب زده و آن را حل میکنند. متداولترین منابع اسیدی در رژیم غذایی میوه ها، نوشابه ها و آب میوه ها هستند. از مصرف نوشیدنیهای شیرین پرهیز کنید تا از مینای دندان خود محافظت نمایید. میوه ها و آب میوه های طبیعی بخشی از رژیم سالم و طبیعی هستند. مادامی که مسواک و نخ دندان را مرتبا استفاده کنید و مقدار کافی جریان بزاق داشته باشید که اسید دهان را خنثی کند، مصرف میوه و آب میوه آسیبی به دندانها وارد نمیکند.

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر