درمان حساسیت دندان به چه روش هایی امکان پذیر است؟

اگر دندانتان نسبت به سرما و گرما حساس است و هر بار که یک فنجان چای داغ یا بستنی سرد میخورید اذیت میشوید، حتما از شنیدن این خبر خوشحال میشوید: چند راهکار برای درمان حساسیت دندان وجود دارد.

درمان کیست فک یا همان تومور کراتوسیست ادنتوژنیک چطور انجام می شود؟

سازمان جهانی بهداشت در سال 2005 نام کراتوسیست (کراتوکیست) ادنتوژنیک را به تومور کراتوکیست ادنتوژنیک تغییر نام داد. تقریباً 50 سال است که کراتوسیست ادنتوژنیک شناخته شده است (در سال 1956 این تومور کشف شد). سیست یا کیست ادنتوژنیک به کیستهایی گفته می‌شود که منشأ دندانی دارند.

مسواک زبان چیست و برای جلوگیری از بوی بد دهان چطور باید مسواک زدن؟ 

ممکن است شما نیز از آن دسته افراد باشید که دو بار در روز و یا حتی بیشتر مسواک میزنید اما هنوز دهانتان بوی بدی میدهد و نمیدانید علت بوی بد دهانتان چیست. اگر چنین است ممکن است مسواک زبان به کار شما آید

روش صحیح نخ دندان کشیدن

در ابتدا به نظر میرسد مالیدن نخ دندان بین دندانها برای نظافت نواحی بین دندان ها که دسترسی مسواک به آنها دشوار است، کار ساده ایست و نیازی به آموزش ندارد، اما در واقع بسیاری از ما به اشتباه این کار را انجام میدهیم. در اینجا با ده اشتباه رایج در استفاده از نخ دندان آشنا میشویم و یاد میگیریم برای صرفه جویی در زمان و جلوگیری از هزینه های احتمالی درمانهای دندانپزشکی، چگونه از نخ دندان استفاده کنیم.

چگونه نخ دندان بکشیم

کناره های هر دو دندان را تمیز کنید

اگر تنها نخ را وسط دو دندان ببرید و سپس آن را بیرون بکشید، تنها نیمی از کار را انجام داده اید. هنگامی که نخ را بین دو دندان حرکت میدهید باید مطمئن شوید که سطوح جانبی هر دو دندان خوب تمیز شده اند (برای آشنایی با آناتومی و سطوح مختلف یک دندان، می توانید این مقاله را مطالعه کنید). یکی از بهترین مکانها برای پنهان شدن و تجمع ذرات غذا و باکتریها، بین دندانهاست. اگر تنها پلاکهای سطح جانبی یک دندان را تمیز کنید، دندان دیگر که تمیز نشده پس از مدتی دچار پوسیدگی دندان میشود (اگر نمی دانید پلاک دندان چیست کلیک کنید)

از یک تکه نخ دندان برای تمام دندانها استفاده نکنید

هنگامی که باکتریها را از بین دندانها و زیر مرز لثه با نخ دندان خارج میکنید، باید دقت داشته باشید اگر از یک قطعه نخ برای تمام دندانها استفاده کنید، باکتریهای یک ناحیه از دهان را به همه دهان منتقل میکنید. اگر چه در هر صورت پلاکها را از سطوح دندانی پاک میکنید اما بخش استفاده شده از نخ حاوی بخشهایی از پلاک و باکتری دندان قبلی است. اگر هر بار بین دو دندان را که تمیز میکنید، از بخش جدیدی از نخ استفاده کنید هم پلاک و جرم را از سطوح دندان تمیز کرده اید هم پلاکهایی که به نخ چسبیده اند را به دندانهای دیگر منتقل نکرده اید.

سفت کشیدن نخ دندان

برای این که بین دو دندانی که در تماس تنگاتنگ با هم قرار دارند تمیز کنید، نخ را باید کمی سفت به عقب و جلو بکشید اما این فشار باید کنترل شده و رو به پایین باشد. محکم کشیدن نخ دندان نه تنها به لثه ها آسیب وارد میکند بلکه این فشار میتواند موجب پسروی لثه ها شود (لثه ها به دلایل مختلف ممکن است دچار پس روی شوند. در این جا با پسروی لثه و دیگر عوامل بروز این آسیب آشنا شوید). اگر این کار را مرتبا تکرار کنید ممکن است به بیماری لثه مبتلا شوید.

پشت آخرین دندان را هم تمیز کنید  

اگر چه پشت آخرین دندان در عقب دهان دندان دیگری وجود ندارد اما بهرحال باید سطح پشتی آن چهار دندان انتهای دهان نیز تمیز شود (دو دندان انتهایی در هر قوس دندانی). این کار کمک میکند باکتریها که بین دندان انتهایی و لثه پنهان شده اند پاک شوند.

با نظم مشخص نخ دندان بکشید

هنگامی که نخ دندان استفاده میکنید، باید با ترتیب مشخصی این کار را انجام دهید وگرنه ناگهان گیج میشوید و نمیدانید کدام دندانها را تمیز کرده اید و کدام تمیز نشده است. در این صورت برخی دندانها یا حتی یک چهارم قوس دندانی ممکن است پاک نشده رها شوند. ساده ترین راه این است که از دندانهای سمت راست فک بالا شروع کنید و به سمت چپ بروید. سپس به سراغ قوس پایین دندانی بروید و باز از سمت چپ به راست کار را انجام دهید. اگر چه تا زمانی که نظم و برنامه مشخصی برای کشیدن نخ دارید، فرقی نمیکند از کدام دندان ابتدا شروع میکنید. برخی افراد از دندانهای وسط شروع میکنند، در هر صورت نباید ترتیب آنها را فراموش کنید.

اطراف ابزارهای ارتودنسی یا ترمیمی را حتما تمیز کنید

بسیاری افراد نمیدانند هنگامی که ابزار ارتودنسی ثابت در دهان دارند، باید اطراف آنها را نیز نخ دندان بکشند. برای مثال اگر بریج در دهان دارید، باید با استفاده از نخ یا مسواکهای مخصوص بریج را تمیز کنید.

برخی از براکت ثابت (پیش تر از این در مورد انواع مختلف براکت ها به طور کامل توضیح داده ایم. مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می کنیم) برای درمان ارتودنسی استفاده میکنند (اگر در مورد ارتودنسی اطلاعات کاملی ندارید، می توانید اطلاعات خود را با خواندن این مقاله تکمیل کنید). در این حالت ابزار ارتودنسی با چسب مخصوصی به دندانها چسبانده میشود. در طول درمان تمیز کردن این سطوح با نخ دندان معمولی ممکن است بسیار دشوار باشد. به همین علت باید از ابزاری مخصوص استفاده شود که زیر سیم براکت را بتواند پاک کند.

هنگامی که لثه خونریزی میکند، نخ دندان را متوقف نکنید

ممکن است خونریزی لثه بسیاری افراد را دچار وحشت کند و این تصور را ایجاد کند که لثه شان را دچار جراحت کرده اند بنابراین نخ را کنار میگذارند. با نخ دندان کشیدن هیچ صدمه ای به لثه ها وارد نمیشود مگر این که خیلی سفت و محکم آنها را به لثه بمالید.

اغلب علت خونریزی لثه این است که مدت زیادی آنها را نخ نکشیده اید و بافتها ملتهب و قرمز شده اند. به این وضعیت ژنژیویت یا التهاب لثه گفته میشود. هنگامی که بخشی از بدن دچار التهاب میشود، خون بیشتری به آن ناحیه ارسال میشود تا به التیام بافتها و مقابله با عامل بیماری زای احتمالی که در اینجا جرم و رسوب است، کمک کند. هنگامی که بین دندانها را تمیز میکنید، جرم و رسوب و باکتریها را میزدایید. در این زمان بافتهایی که ملتهب و پرخون بودند، راحت تر دچار خونریزی میشوند. پس از چند روز اگر مرتبا بهداشت دهان خود را رعایت کنید، لثه ها سلامت خود را باز می یابند و بدون خونریزی میتوانید نخ و مسواک استفاده کنید.

در مورد خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن و استفاده از نخ دندان توضیحات کاملی داده شده است که می توانید آن را مطالعه کنید.

زمان کافی برای تمیز کردن بین دندانها صرف کنید

بیشتر افراد در صورتی که دندان عقل خود را کشیده باشند (اصلا چرا دندان عقل در می آید؟)، 28 دندان در دهان دارند. هنگامی که بین آنها را پاک میکنید در واقع باید کناره های هر دو دندان (حتی دندان انتهایی) را تمیز کنید. بنابراین باید 56 سطح دندانی را نخ بکشید. برای هر سطح دندان باید چند ثانیه زمان بگذارید و آن را چند مرتبه به سمت تاج دندان خوب با نخ بتراشید و سپس سراغ سطح بعدی بروید. با این حساب باید احتمالا حدود دو دقیقه نخ دندان کشیدنتان طول بکشد تا تمام دهان را تمیز کنید.

به سطح دندان فشار بیاورید

هنگام کشیدن نخ، باید مراقب باشید بیش از حد به لثه فشار نیاورید که دچار جراحت و پارگی شود اما توجه داشته باشید که باید به سطح دندان فشار مناسبی وارد کنید تا مطمئن شوید تمام جرم سطح آن را تراشیده اید و تمیز شده است.

نخ دندان صرفا برای خارج کردن ذرات غذا نیست

متاسفانه بسیاری افراد تصور میکنند تنها برای خارج کردن ذرات غذا از بین دندانها باید نخ بکشند و به همین علت در صورتی که بین دندانهایشان ذرات غذا نمانده باشد، دیگر این کار را نمیکنند. باید بدانید یک علت مهم استفاده از نخ دندان، زدودن جرم و رسوب از سطح جانبی دندانهاست. تا جایی که میتوانید باید پلاکها را به این روش پاک کنید. در حین این کار طبیعتا ذرات غذای باقیمانده نیز خارج میشوند.  

تحقیقات جدید نشان میدهند عواملی که باعث افتادن دندان میشوند، تا حدی تحت کنترل خودمان هستند. کارشناسان دندانپزشکی در Journal of Periodontology، 9 عامل زمینه ساز افتادن دندان به علت بیماری پریودنتال (بیماری شدید لثه) را فهرست کرده اند که در اینجا به آنها اشاره میکنیم:
- سن بالای 35
- جنسیت مرد
- عدم مراجعه به دندانپزشک و مراقبتهای حرفه ای
- عدم استفاده از مسواک
- سیگار کشیدن (در حال حاضر و یا در گذشته)
- ابتلا به دیابت
- ابتلا به فشار خون بالا
- ابتلا به آرتروز روماتیسمی
در مورد نهم، دندان جلویی بیشتر از دندانهای عقبی دهان احتمال داشت که به علت بیماری لثه از دست برود. برخی از این فاکتورها مانند سن و جنسیت را نمیتوان کنترل کرد اما بقیه فاکتورها مانند سیگار، مسواک و مراجعات منظم به دندانپزشک به خود افراد بستگی دارند.
در این مطالعه افراد بزرگسالی تحت مطالعه قرار گرفتند که یک دندان از دست رفته داشتند و به صورت تصادفی از کلینیک دندانپزشکی عمومی در کویت انتخاب شدند. 1775 بیمار در این تحقیقات شرکت داشتند و به طور کلی این جمعیت 3694 دندان طبیعی را از دست داده بودند و در کل 14 بیمار همه دندانهایشان را از دست داده بودند.

اصلی ترین عامل از دست دادن دندان
بیماری لثه اولین عامل افتادن دندان است. تحقیقات نشان میدهند بیماری لثه یکی از دلایل اصلی از دست دادن دندان در دنیا به شمار می آید.
افتادن دندان در بزرگسالی در مردان دو برابر زنان است. از دست دادن دندان در افراد بالای 35 سال شایعتر است.
در تحقیقات به عمل آمده مشخص شد حدود سه نفر از هر ده نفری که دندان خود را از دست میدهند، در حال حاضر یا در گذشته سیگار مصرف کرده اند. محققان تاکید کردند اگر اطلاعات بیشتری راجع به عادات رفتاری افراد سیگاری و سابقه آنها در دست بود، ارتباط محکمتری بین سیگار و از دست دادن دندان مشاهده میشد.
پیامدهای عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
در این تحقیقات تقریبا 40 درصد از بیماران گزارش کردند که هرگز هیچ مراقبت دندانپزشکی دریافت نکرده اند. تنها 13 درصد از آنها گفتند که ظرف شش ماه پیش از کشیدن دندانشان، به دندانپزشک مراجعه کرده بودند.
بیشتر بیماران (60 درصد) گفتند که هرگز مسواک نزده و یا تنها گهگاهی مسواک میزدند. تنها 16 درصد از این افراد گزارش کردند که حداقل دو بار در روز مسواک میزدند.
ارتباط سلامتی با از دست دادن دندان
بسیاری از بیمارانی که در این مطالعه شرکت داشتند، مشکلات دیگر پزشکی نیز داشتند. تقریبا یک نفر از هر پنح نفر به دیابت نوع دو مبتلا بود. ارتباط بین بیماری لثه و دیابت به خوبی در تحقیقات مختلف مشخص شده است.
بیش از یک نفر از هر ده بیمار به فشار خون بالا مبتلا بود. محققان یادآوری کردند پژوهشی در سال 2004 ارتباط بین بیماری لثه و فشار خون بالا در زنان یائسه را نشان داده است. طبق گفته این محققان جدا از این پژوهش، ارتباط بین بیماری لثه و فشار خون بالا تا کنون به خوبی بررسی و مشخص نشده است.
همچنین این پژوهش نشان میدهد ارتباط قوی بین آرتروز روماتیسمی و از دست دادن دندان به علت بیماری لثه وجود دارد. اگر چه این ارتباط به خوبی روشن نیست.
لازم به ذکر است که هیچ آزمایشی هنوز انجام نشده تا نشان دهد دیابت، فشار خون بالا یا آرتروز باعث از دست دادن دندان میشود.
اگر چه این پژوهش در کویت صورت گرفته است اما از دست دادن دندان به علت بیماری لثه در اکثر مطالعات سرتاسر دنیا شباهت قابل توجهی دارد.

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر