افراد کمی دندانهای بی نقص و سالمی دارند و نیازی به درمانهای ارتودنسی  و زیبایی احساس نمیکنند. درمان ارتودنسی تفاوت قابل ملاحظه ای در وضعیت دهان و دندان شما یا کودکتان ایجاد میکند. دندانپزشک ممکن است انواع مختلف براکتها یا ابزارهای ارتودنسی را به شما معرفی کند تا درباره درمان مناسب تصمیم گیری کنید. در اینجا با انواع ابزارها و براکتهای ارتودنسی و معایب و مزایای آنها آشنا میشوید:

- براکتهای مرسوم فلزی
براکتهای مرسوم فلزی جزء اولین روشهای درمانی ارتودنسی بودند و اکنون پیشرفت کرده و از نظر وزنی سبکتر و از نظر ساختاری برای استفاده آسانتر شده اند. این براکتهای سنتی از استیل ضد زنگ با کیفیت ساخته شده اند و براکتهای فلزی دارند که با نوعی چسب (سیمان) مخصوص دندان به سطح دندان متصل میشود. این براکتها با سیمهای نازک آرچ وایر به یکدیگر متصل میشوند که به دندانها فشار ملایمی وارد میکند و باعث حرکت تدریجی و آهسته آنها به موقعیت مورد نظر میشود.
سیم یا آرچ وایر با استفاده از الاستیکهای (کش) کوچکی که به عنوان لیگاچور (ligature) یا اورینگ (o-ring) شناخته میشوند، به براکت روی دندان وصل میشوند. هر مرتبه که به ارتودنتیست مراجعه میکنید، ارتودنتیست لیگاچورها را سفت میکند. برخی انواع براکتها نیازی به اورینگ ندارند که به آنها خود لیگاچور یا خود باز شونده (self-ligating) گفته میشود.

مزایا: این براکتها هزینه کمتری دارند، برای کودکان میتوان از بندهای رنگی استفاده کرد که باعث جذابیت آن و انگیزه ای برای استفاده از آن در کودکان میشود.
معایب: در بین براکتها، این نوع براکت بیشترین جلب توجه را در دهان بیمار دارد.

- براکتهای سرامیکی
براکتهای سرامیکی همانند براکتهای سنتی عمل میکنند و تفاوت آنها در جنسشان است. این براکتها از مواد سرامیکی شفاف و روشن ساخته میشوند بنابراین کمتر از براکتهای فلزی قابل مشاهده هستند بنابراین برای بزرگسالانی که نیاز به درمان ارتودنسی دارند، محبوبتر می باشند. در برخی انواع آن از سیمهای همرنگ دندان استفاده شده است که تا حد ممکن قابل مشاهده نباشند.

بیمارانی که این نوع براکت را استفاده میکنند گاهی ممکن است متوجه تغییر رنگ الاستیک (کِش) شوند که باعث میشود روی دندان اثر آن باقی بماند. ممکن است ارتودنتیست توصیه کند از محصولاتی مانند برخی دهان شویه ها استفاده کنید تا فلوراید کافی برای دندانهایتان تامین شده و از آنها در مقابل پوسیدگی دندان محافظت شود.
مزایا: کمتر از براکت فلزی در هنگام لبخند دیده میشود، دندانها خیلی سریعتر از الاینرهای پلاستیکی (اینویزالاین) حرکت میکنند بنابراین دوره درمان نسبت به اینویزالاین بسیار کوتاهتر است.
معایب: گرانتر از براکت فلزی است. این براکتها در صورتی که بیمار به درستی از آنها مراقبت نکند، دچار تغییر رنگ میشوند.

- براکتهای دیمون (Damon)
این نوع براکت در حال حاضر در درمان ارتودنسی از محبوبیت زیادی برخوردار است که علت آن درمان ملایمتر و نیاز کمتر به مراجعه به دندانپزشک است. براکت دیمون خود باز شونده بوده و به جای الاستیک برای اتصال سیم، از مکانیسم لغزش استفاده میکند.
این براکتها زودتر نتیجه میدهند چون دندانها بدون نیاز به تنظیم مکرر لیگاچور، حرکت میکنند. این امر باعث میشود اصطکاک و فشار بر دندان (که جلوی حرکت دندان را میگیرد) کاهش یابد بنابراین حرکت دندان درد کمتری داشته و تسهیل شود.
مزایا: این براکتها را راحت تر میتوان تمیز کرد. و نیاز کمتری به مراجعه به دندانپزشک دارید بنابراین هزینه و زمان کمتری نیز صرف میکنید.

- براکتهای شفاف و متحرک (نامرئی)
براکت نامرئی یا اینویزالاین ( Invisalign) نوعی الاینر شفاف است که به جای براکت دیمون یا فلزی میتوانید از آن استفاده کنید. این براکتها طیف گسترده ای از الاینرهای پلاستیکی شفاف را شامل میشوند که ظاهری مشابه محافظ دهان دارند و اختصاصی بیمار ساخته میشوند. این براکتها را برای تمیز کردن و همچنین هنگام غذا خوردن میتوان خارج کرد بنابراین متحرک هستند. هر دو هفته یک بار باید این الاینر را با الاینر تازه عوض کنید. هر الاینر جدید باید با وضعیت جدید دندانهایتان مطابقت داشته باشد و با قبلی متفاوت باشد.
الاینرهای شفاف برای استفاده پس از اتمام درمان ارتودنسی نیز ممکن است توصیه شود. این ابزار به حفظ نتایج درمان تا زمان سازگاری دندانها با وضعیت جدید و اتمام حرکت آنها، کمک میکند.
مزایا: تقریبا نامرئی است، بیماران میتوانند هر زمانی که میخواهند هر چیزی که میخواهند بخورند و بنوشند چون میتوانند این براکت را خود از دهان خارج کنند.
معایب: در مشکلات جدی دندانی کارامد نیست، تنها گزینه ای برای بزرگسالان و نوجوانان است نه کودکان، گرانتر است، عوض کردن آن هزینه بر است، به راحتی ممکن است گم شود، درمان مدت بیشتری طول میکشد.

 - براکت زبانی (لینگوال)
براکتهای زبانی درست همانند براکتهای فلزی هستند با این تفاوت که براکت و سیم به سطح داخلی یا زبانی (لینگوال) دندان چسبانده میشود تا قابل مشاهده نباشد.
مزایا: از بیرون قابل مشاهده نیست
معایب: به سختی میتوان آن را تمیز کرد، گرانتر است، برای موارد شدید درمان ارتودنسی مناسب نیست، ممکن است در ابتدا احساس ناراحتی ایجاد کند، تنظیم منظم سیم توسط دندانپزشک بیشتر زمان میبرد و مشکلتر از براکتهای معمولی است.

- ابزار ارتودنسی فورسوز (Forsus)
انجمن ارتودنسی امریکا توصیه میکند کودکان در هفت سالگی توسط ارتودنتیست ارزیابی شوند چون این سن بهترین زمان برای درمان ارتودنسی است. برخی کودکان برای اصلاح اوربایت نیاز به ابزار فورسوز دارند. این کار تا حد زیادی جایگزین استفاده از هدگیر همراه با براکت است. ابزار فورسوز در واقع فنری است که در سطح داخلی گونه قرار میگیرد و به براکت متصل میشود تا فک بالا یا پایین به سمت جایگاه مناسب حرکت کند.

- وسیع کننده کام (اکسپندر)
در بیمارانی که دچار بهم ریختگی دندانها هستند و علت آن کمبود فضا در دهان می باشد، دو گزینه درمانی مطرح میشود: کشیدن دندان (برای باز شدن فضا) و وسیع کننده کام. کشیدن دندان راه حل خوبی در گذشته محسوب میشد اما ارتودنسی مدرن استفاده از وسیع کننده کام را توصیه میکند. این ابزار اختصاصی بیمار ساخته شده و مدتی در دهان قرار داده میشود تا به پشت دندانهای مولر بالایی (در جهت دور کردن آنها از هم) فشار وارد کرده و در خط میانی کام کشش ایجاد کند. با این کار به تدریج کام از وسط شروع به تولید و بازسازی کرده و پهن و وسیع میشود و فضای کافی برای دندانها ایجاد میگردد. سپس میتوان از انواع براکت (بسته به نیاز فرد) استفاده کرده و دندانها را به جایگاه مناسب خود حرکت داد.

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر