اکثر مردم اصول خوب بهداشت دهان و دندان را از سن خیلی کم، می آموزند. دندان ها به دلایل زیادی عضو مهمی به شمار می روند که همواره باید مراقب سلامت آن ها باشیم. یکی از اساسی ترین کارهایی که بدن انجام می دهد هضم مواد غذایی است و این کار بدون داشتن دندان های سالم، حتما با مشکل جدی مواجه خواهد شد. همچنین برای داشتن لبخند زیبا، ظاهر دندان بسیار مهم است.
دندان ها در معرض مشکلات بالقوه ای هستند که خوشبختانه این مشکلات با رعایت نکاتی قابل پیشگیری و درمان هستند. برای جلوگیری از این مشکلات، باید تهدیدات بالقوه را بشناسیم در در مور چگونگی اجتناب از آن ها هشیار باشیم.

بوی بد نفس

هالیتوزیس که به عنوان نفس بد شناخته می شود، مشکلی است که در آن فرد، نفسی با بوی ناخوشایند دارد. مشکلات تنفسی این چنینی ممکن است ناشی از ذرات معلق مواد خوراکی دردهان، خشکی دهان، ضعف دندان، عفونت دهان و یا بیماری باشد. در برخی از افراد مسواک زدن کفایت می کند. مسواک باعث پاک شدن دهان از باکتری های می شود. هنگامی که بیماری دندانی و یا عفونت در میان باشد، باید حتما به دندان پزشک مراجعه کرد. علاوه بر همه ی این ها به خاطر داشته باشید که مسواک ها باید هر سه ماه یک بار جایگزین شوند. و روزی دوبار مسواک فراموش نشود. تنفس بد بویی که به دلیل خشکی دهان اتفاق می افتد را نیز می توان با جویدن آدامس یا آشامیدن آب در فواصل منظم بر طرف کرد.

بیمای لثه

لثه بافت داخلی دهان است که به نگهداشتن دندان ها کمک می کند. هنگامی که لثه به دلیل سموم تولید شده توسط پلاک، آلوده می شود، بیماری پریودنتال نامیده می شود که معمولا به عنوان بیماری لثه از آن یاد می شود.
دو نوع اساسی بیماری لثه وجود دارد: گنگی ویت و پریودنتیت. بین این دو، گنگی ویت، یک شکل ملایم و قابل برگشت است. هنگامی که فرد مبتلا به گنگی ویت می شود، تورم و قرمزی لثه و گاه خونریزی اتفاق می افتد. پریودنتیت زمانی رخ می دهد که گنگی ویت، بدون درمان باقی بماند. در واقع پریودنتیت یک مرحله پیشرفته بیماری لثه است که در آن پلاک بیشتر از خط دندان است. هنگامی که فرد دچار این بیماری می شود، باکتری ها می توانند منجر به زخم بیشتر و تخریب لثه و استخوان زیر آن شوند. در نتیجه منجر به ریزش دندان و یا از دست رفتن دندان خواهد شد.
در مورد بیماری های لثه، پیشگیری مهم تر از درمان است. تکنیک های مناسب برای تمیز کردن و پاک کردن پلاک و باکتری بسیار مهم هستند. بعد از غذا باید دندان ها را بشویید و حداقل یک بار در روز باید نخ دندان استفاده کنید که بقایای پلاک از بین دندان ها خارج شود. افراد مبتلا به بیماری های خاص مانند دیابت باید با پزشک خود در مورد سلامتی و خطر بیماری لثه، صحبت کنند. درمان بیماری های لثه از روش های غیر جراح تا درمان هایی که نیاز به عمل جراحی دارند، متفاوت است. روش های جراحی شامل جراحی پیوند لثه و کاهش جیوه پرتونت است. درمان های غیر جراحی شامل پوسته پوسته شدن و ریشه سازی و گرفتن آنتی بیوتیک برای درمان هر گونه عفونت است.

حساسیت دندان

اعصاب حساس دندان ها با لایه ای به نام دنتین، پوشیده شده است. دنتین ممکن است با عواملی مثل بیماری لثه، عقب رفتگی لثه، کهولت سن، مسواک زدن نادرست و یا استفاده از سفید کننده های دندان، مورد آسیب قرار گیرد. در این صورت ممکن است فرد هنگام استفاده از غذاهای شیرین، گرم، سرد و یا اسیدی، دچار درد یا تحریک شود. حتی تنفس در هوای بسیار سرد نیز گاهی برای بیمار، دردناک است. این شرایطی است که حساسیت دندان نامیده می شود. دردی که فرد حس می کند به علت بسیاری از کانال های میکروسکوپی در دنتین است که منجر به رسیدن آن به بخش داخلی دندان به نام پالپ می شود. پالپ دندان، از عصب و عروق خونی تشکیل شده است. هنگامی که دنتین آسیب می بیند، اعصاب به هنگام خوردن غذاهای خاص، تحریک می شود.
خوشبختانه حساسیت دندان های با مراقبت های خوب دهان، قابل پیشگیری است. با مسواک زدن نرم، کاهش مصرف مواد غذایی اسیدی و شیرین، می توانید از حساسیت دندان جلوگیری کنید. استفاده از شستشوی فلوراید و یا خمیر دندان حاوی فلوراید نیز نباید فراموش شود. درمان های پزشکی نیز شامل لاک های فلوراید روی سطح ریشه برای پر کردن پوشش ریشه و یا استفاده از رزین های پلاستیکی یا سیلرهای دنتین، است.

زردی دندان

تغییر رنگ دندان و یا رزد شدن آن به دلایل متعددی از جمله فلوراید اضافی، پلاک، سیگار، کهولت سن، داروها و خوردن انواع مواد غذایی، اتفاق می افتد. جلوگیری از زرد شدن دندان همیشه امکان پذیر نیست خصوصا اگر مرتبط با ژنتیک باشد. در سایر موارد با عدم استفاده از غذاهای خاص اسیدی یا موادی که تانن بالا دارند و ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شوند، می توان از زردی دندان جلوگیری کرد. ترک سیگار نیز از موارد جدی است که به این امر کمک می کند. در بیشتر موارد فرد باید برای سفید کردن دندان به پزشک مراجعه کند، درمان هایی از قبیل روکش یا باندینگ استفاده می شود.

پوسیدگی دندان

وقتی پلاک روی دندان ها شکل می گیرد، اسید تولید می کند. این اسید چسبنده است به دندان می چسبد و مینای دندان را از بین می برد. اگر پوسیدگی دندان درمان نشود، می تواند منجر به ایجاد حفره روی دندان شود. پوسیدگی دندان بیشتر به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اتفاق می افتد. در مواردی نیز مانند دیابت، مصرف مواد غذایی محرک، خشکی دهان و یا سیگار کشیدن رخ می دهد. کمبود فلوراید نیز باعث پوسیدگی دندان می شود.
پوسیدگی دندان قابل پیگشری است. مسواک زدن روزی دوبار با خمیر دندان فلوراید دار، یکی از راه های آن است. در مواردی که پوسیدگی دندان سطحی باشد قابل درمان خانگی است اما در مواردی که منجر به حفره شده باشد، باید پزشک حفره را پر کند.

فرسایش دندان

مینای دندان سخت ترین ماده در بدن است، با این حال اسید باکتری ها و مواد غذایی و نوشیدنی های خاص ممکن است باعث از بین رفتن مینای دندان می شود. از بین رفتن مینا، فرسایش دندان نامیده می شود. علاوه بر باکتری ها و غذاهای اسیدی و نوشیدنی هایی مثل سودا، فرسایش دندان به دلیل مشکلات گوارشی مانند استفراغ که اسید معده وارد دهان می شود، نیز اتفاق می افتد. بزاق اسید را خنثی می کند، از این خشکی دهان نیز یکی از عوامل فرسایش دندان است.
پس از خوردن مواد اسیدی به سرعت دندان های خود را مسواک بزنید. بزاق دهان نیز با جویدن آدامس، قابل ترشح است. هنگام خریدن آدامس در نظر داشته باشید که آدامس بدون قند حاوی زسیلیتول تهیه کنید.

زخم های دهان

انواع زخم های دهان که روی لثه ها، زبان، گونه های داحای لب و یا در انتهای دهان ظاهر می شود، بسیار دردناک هستند و گاهی ممکن است جدی تر شده و منجر به سرطان دهان شوند. این زخم ها در اثر تغییرات هورمونی، استرس، تضعیف سیستم ایمنی بدن، شرایط سلامتی خاص یا کمبود ویتامین ها، آهان یا B12 ایجاد می شوند. این نوع زخم ها در زنان شایع تر از مردان است. ویروس هرپس سیمپلکس باعث ایجاد زخم های سرد می شود. این زخم ها ناشی از استرس، قرارگرفتن در معرض آفتاب، تغییرات هورمونی، تب یا بیماری است.
درمان این زخم ها بستگی به شدت آن دارد ولی با استفاده از آب سرد و نمک، یا آب و جوش شیرین می توان شدت آن را کاهش داد.