کنده شدن دندان

برای دندانی که در اثر جراحت و ضربه کنده شده است، باید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر دندان از دهان بیرون افتاده باشد و بیش از یک ساعت از این اتفاق گذشته باشد احتمال بازکاشت موفق آن تا حد چشمگیری کاهش می یابد. در هر صورت دندان کنده شده را در یک لیوان شیر یا آب بگذارید و همراه خود به نزد دندانپزشک ببرید.

شکستن دندان یا ترمیم دندانی

ترمیمهای دندانی و یا خود دندان ممکن است پس از ترمیم دائما دچار شکستگی شود. این وضعیت معمولا نشان میدهد بیمار عادات دهانی نامناسبی مانند دندان قروچه دارد و یا بایت او (نحوه تماس دندانها در هنگام بسته بودن دهان) نامناسب است که باعث وارد آمدن فشار بیش از حد بر برخی نقاط دندان میشود.

لب پر شدن پهلوی دندان آسیاب بزرگ

در مورد دندانهای آسیاب بزرگ به ویژه دندانهای آسیاب بزرگ فک پایین شکستن یکی از سطح جانبی مانند سطحی که به سمت گونه قرار دارد یا سطحی که رو به زبان است از مجاورت سطح لثه، وضعیتی نسبتا متداول است. در صورتی که این اتفاق رخ بدهد ممکن است بتوان با پر شدگی کامپوزیت موقتا استفاده کرد تا از رشد لثه بر روی ناحیه شکستگی دندان جلوگیری شود و زبان با لبه های تیز دندان شکسته بریده نشود و عاج نمایان نشود.

به طور کلی برای این کار ابتدا مینای دندان شکسته صاف و هموار میشود لبه های شکستگی همسطح و صاف میشوند و دندان از محیط دهان ایزوله میشود تا از رسیدن آلودگیهای داخل دهان به دندان تحت درمان جلوگیری شود و دندان خشک بماند. سپس با استفاده از مواد پر کننده رزین کامپوزیت خمیری شکل دندان ترمیم میشود. در بیشتر مواقع برای این کار نیازی به بی حسی نیست.

در صورتی که دندان قابلیت عملکرد خود را از دست داده باشد و بیمار نتواند از آن برای جویدن استفاده کند، ترمیم آن بیشتر طول میکشد. در صورتی که شکستگی سطح جانبی دندان به گونه ای باشد که فشار حاصل از جویدن را  ترمیم نتواند تحمل نماید، از آنلی (آنله) یا روکش استفاده میشود تا بتوان از دندان برای جویدن استفاده کرد.

لب پر شدگی دندان و بیرون زدن عصب

لب پر شدگی دندان ممکن است نشان دهنده عاداتی مانند دندان قروچه یا بهم فشردن دندانها باشد. همچنین ممکن است حاصل ضربه و جراحت باشد. در هر صورت اگر میخواهید مجددا این اتفاق رخ ندهد باید علت آن را شناسایی و برطرف نمایید. هزینه ترمیم لب پر شدگی بستگی به میزان گستردگی آن و موقعیت دندان و نوع درمان دارد. بر اساس میزان و نوع درگیری ساختار دندان در لب پر شدگی، انواع لب پر شدگی تقسیم بندی میشود.

لب پر شدگی کلاس 1

به مواردی که تنها مینا لب پر شده باشد، کلاس 1 گفته میشود. اگر چه ممکن است این لب پر شدگی برای بیمار مشکلات زیبایی ایجاد نماید اما غالبا بدون علامت است. با این حال گاهی اوقات انرژی وارد آمده از ضربه به عصبها و رگهای خونی داخل دندان انتقال می یابد و باعث التهاب و آسیب دیدن آنها میشود. بسته به شدت التهاب ممکن است دندان دچار مشکلاتی مانند پالپیت برگشت ناپذیر شده و یا بمیرد. همچنین ممکن است آبسه تشکیل شود.

معمولا لب پر شدگی کلاس 1 را میتوان با مواد همرنگ دندان (باندینگ) که مستقیما بر روی دندان مالیده میشود، ترمیم نمود. تا چند ماه باید بر دندان آسیب دیده نظارت داشته باشید و مراقب علائم آسیب دیدن بافتهای داخل دندان باشید و در صورت مشاهده التهاب یا عفونت داخل دندان فورا برای درمان مراجعه نمایید. گاهی اوقات به نظر میرسد دندان آسیب جزئی دیده است اما سالها بعد از جراحت متوجه تشکیل آبسه دندان میشوید. دندانی که دچار این عارضه میشود ممکن است نیاز به عصب کشی و تخلیه پالپ داشته باشد.

لب پر شدگی کلاس 2

لب پر شدگی کلاس 2 به انواع لب پر شدگی گفته میشود که از مینا عبور کرده و به عاج رسیده است اما هنوز پالپ (بخش مرکزی دندان که حاوی رگهای خونی و عصب میباشد) نرسیده است. اغلب در این شرایط دندان به سرما و گرما و شیرینی حساس میشود چون این محرکها از طریق تونلهای ریزی به نام توبول که در عاج قرار دارند به عصب داخل پالپ میرسند. جریان مایعات باعث میشود فشار داخل دندان تغییر کند و سیگنال درد احساس شود. به طور کلی لب پر شدگی کلاس 2 با باندینگ کامپوزیت درمان میشود.

بسته به این که چه مقدار از ساختار دندان از دست رفته باشد، ممکن است برای افزایش دوام دندان تضعیف شده از لمینت پورسلین، آنلی یا روکش استفاده شود. با این حال در بسیاری از موارد کامپوزیت که مستقیما بر روی دندان مالیده میشود دوام کافی دارد. اغلب لب پر شدگی کلاس 2 نیازی به عصب کشی ندارد چون انرژی ضربه کاملا در دندان لب پر شده توزیع شده است و آسیبی به بافتهای زنده داخل آن نرسیده است.

لب پر شدگی کلاس 3

این انواع لب پر شدن دندان از مینا و عاج عبور کرده و به رگهای خونی و عصب داخل دندان رسیده اند. به این ترتیب باکتریها به فضای داخل دندان نفوذ میکنند و حتی ممکن است از طریق دندان به استخوان فک رسیده و آن را دچار عفونت کنند. اگر ساختار سالم و یکپارچه باقی مانده دندان به اندازه کافی باشد که بتوان دندان را ترمیم کرد، باید پالپ تخلیه شده و فضای خالی مهر و موم شود تا از هجوم مجدد باکتریها جلوگیری شود و سپس ترمیمی بر روی دندان قرار داده شود. در صورتی که ساختار دندان خیلی ضعیف شده باشد ممکن است نیاز به قرار دادن میله کوچکی به نام پست در داخل مجرای ریشه باشد. پست از تیتانیوم، فایبرگلس، طلا یا استیل ساخته میشود. هسته دندان در پیرامون پست تقویت کننده بازسازی میشود و اغلب روکش یا آنلی بر روی دندان قرار میگیرد تا از شکستن و جدا شدن قطعات دندان در هنگام فشار فک، جلوگیری شود. تشخیص لب پر شدگی کلاس 3 آسان است چرا که لکه قرمز رنگی در مرکز مقطع عرضی دندان دیده میشود که غالبا محل خونریزی است.

ترک خوردن دندان

ترک خوردن دندان میتواند خود نشان دهنده عاداتی مانند دندان قروچه باشد و یا در اثر جراحت اتفاق افتاده باشد. هر ترمیمی که انجام میدهید باید پیش از ان عامل ترک خوردن دندان را مشخص کنید تا نتایج درمان موفقیت آمیز و بلند مدت باشد. افرادی که دندان قروچه دارند باید هنگام خواب محافظ دهان در دهان بگذارند. در صورتی که فعالیتهای ورزشی برخوردی انجام میدهید باید از محافظ دهان استفاده کنید. به این ترتیب احتمال ترک خوردن مجدد دندان یا دندانهای دیگر کاهش می یابد.

تحلیل رفتن خارجی ریشه

تحلیل رفتن خارجی ریشه یا بازجذب خارجی ریشه به فرایند التهابی گفته میشود که در آن ریشه دندان از سطح به داخل پالپ شروع به تحلیل رفتن میکند. با تحلیل رفتن ریشه، فضایی که قبلا با ریشه پر شده بود با رشد استخوان جدید پر میشود. دلایل زیادی برای بازجذب خارجی ریشه وجود دارد که از جمله آنها میتوان به حرکت سریع دندان در ارتودنسی، استفاده از سیم ارتودنسی سنگین، ضربه دیدن دندان که در آن دندان جا به جا یا کنده شده است و بازکاشت مجدد دندان اشاره کرد.

در صورتی که فرایند التهابی در داخل دندان (محل قرار گیری عصبها و رگهای خونی) شروع شود، عصب کشی میتواند موفقیت آمیز باشد. اما در بسیاری از موارد این فرایند ادامه یافته و دندانپزشک ناچار به کشیدن دندان میشود تا از گسترش عفونت به دندانهای مجاور و استخوان فک جلوگیری شود.

دندانهایی که دچار تحلیل رفتن ریشه از خارج میشوند، اغلب باید کشیده شوند.

متخلخل و سوراخ دار بودن دندان

سوراخ شدن مینای دندان ممکن است به علت موارد شددی فلوروز و یا هیپوپلازی مینا اتفاق بیفتد. هر دو وضعیت نام برده از عدم تشکیل درست مینا در فرایند تشکیل دندان ناشی میشوند.

ترمیم دندان آسیب دیده و بهترین روش های موجود برای این کار در دندانپزشکی ترمیمی

معاینه برای درمانهای دندانپزشکی باید هر شش ماه یک بار انجام شود اما هر از گاهی جرمگیری فراتر از برنامه چکاپ معمولی توصیه میشود.

دندانپزشکی ترمیمی شامل تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریهای دهان است. دندانپزشک ممکن است برنامه درمانی به شما پیشنهاد کند که طی آن پوسیدگی دندان، لب پر شدگی، ترک خوردگی، تغییر رنگ و حتی جای خالی دندان ترمیم و اصلاح میشوند.

سلامت دهان و دندان مهمتر از چیزیست که تصور میکنید. سلامت لثه و دندانها و به طور کلی حفره دهانی ارتباط نزدیکی با سلامت عمومی شما دارد. 

سلامت دهان پنجره ای رو به سلامتی
آیا میدانید سلامت دهان و دندان شما میتواند نکات قابل توجهی را درباره وضعیت عمومی سلامتی شما بازگو کند. بسیاری از مشکلاتی که در دهان شما ایجاد میشود میتواند بر کل بدنتان تاثیر بگذارد. درک و شناخت ارتباط نزدیک بین سلامت دهان و سلامت عمومی بدن و محافظت از سلامت دهان امروزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ارتباط تناتنگ سلامت دهان و دندان با سلامت بدن
دهان نیز همانند بخشهای دیگر بدن مملو از باکتریهاست که اکثر آنها بی ضرر هستند. در حالت طبیعی مکانیسم طبیعی بدن و بهداشت و مراقبتهای دهانی مانند مسواک و نخ دندان، جمعیت باکتریها را تحت کنترل نگه میدارد اما در شرایطی که بهداشت دهان به درستی رعایت نشود باکتریها از کنترل خارج میشوند و منجر به مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه میشوند.
به علاوه برخی داروها مانند داروهای ضد احتقان (دکونژستانت)، آنتی هیستامین، مسکن و دیورتیکها میتوانند جریان بزاق را کاهش دهند.
بزاق ذرات باقی مانده غذا را شسته و اسیدهای تولید شده توسط باکتریها را خنثی میکند بنابراین از هجوم میکروبها یا رشد بیش از حد آنها که منجر به بیماری میشود، جلوگیری میکند.
مطالعات نشان میدهند که باکتریهای دهان و التهاب مربوط به پریودنتیت (نوع شدید بیماری لثه)، در ایجاد برخی بیماریها نقش دارند. علاوه بر این برخی بیماریها مانند دیابت و ایدز مقاومت بدن در مقابل باکتریها را کاهش داده و باعث میشوند مشکلات دهانی تشدید شوند.
کدام بیماریها و وضعیتهای پزشکی با سلامت دهان ارتباط دارند؟
سلامت دهان میتواند بر برخی بیماریها تاثیر گذاشته و یا از آنها تاثیر بپذیرد. این بیماریها به صورت زیر هستند:
- التهاب پوشش داخلی قلب یا اندوکاردیت (Endocarditis): اندوکاردیت عفونت لایه پوشاننده قلب (اندوکاردیوم) است. اندوکاردیت معمولا زمانی اتفاق می افتد که باکتریها یا میکروبهای دیگر از بخشهای دیگر بدن مانند دهان وارد جریان خون شده و قلب میرسند.
- بیماری قلبی عروقی (Cardiovascular ) : برخی تحقیقات نشان میدهند که بیماری قلبی، انسداد عروق و سکته مغزی با التهاب و عفونت حاصل از باکتریهای دهان ممکن است ارتباط داشته باشند.
- مشکلات بارداری و تولد: پریودنتیت با زایمان زود رس و وزن کم کودک هنگام تولد ارتباط دارد.
- دیابت: دیابت مقاومت بدن در مقابل عفونت را کاهش میدهد و لثه را در خطر بیماری قرار میدهد. بیماری لثه در افراد مبتلا به دیابت بیشتر و شدیدتر است. تحقیقات نشان میدهند افرادی که بیماری لثه دارند کنترل قند خونشان سخت تر است.
- ایدز / اچ آی وی: مشکلات دهانی مانند ضایعات دردناک مخاطی در افراد مبتلا به ایدز بیشتر است.
- پوکی استخوان: پوکی استخوان که باعث ضعیف و شکننده شدن استخوانها میشود با تحلیل و پسروی استخوان پریودنتال و از دست دادن دندان ارتباط دارد.
- بیماری آلزایمر: از دست دادن دندان پیش از 35 سالگی یک فاکتور خطر بیماری آلزایمر به شمار می آید.
- : وضعیتهای دیگر: بیماریها و وضعیتهای دیگری که ممکن است با سلامت دهان ارتباط داشته باشند سندرم شوگرن (اختلال سیستم ایمنی که موجب خشکی دهان میشود) و اختلالات خوردن هستند.
به علت ارتباط این بیماریها و سلامت دهان در صورتی که هر دارویی مصرف میکنید یا تغییری در سلامت عمومی خود مشاهده کرده اید به خصوص اگر اخیرا بیماری داشته اید یا بیماری مزمنی مانند دیابت دارید، این موضوع را حتما به اطلاع دندانپزشک برسانید.

چگونه از سلامت دهان خود محافظت نمایم؟

برای محافظت از سلامت دهان، هر روز بهداشت دهان را رعایت کنید:
- حداقل دو بار در روز مسواک بزنید
- هر روز نخ دندان بکشید
- رژیم غذایی سالم داشته باشید و میان وعده های خود را محدود کنید
- هر سه تا چهار ماه یا زودتر مسواک خود را در صورتی که موهای آن خراب شده است، عوض کنید
- مرتبا به دندانپزشک برای چکاپ مراجعه کنید

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر

دندانپزشکی مرسوم بر بهداشت دهان و پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریهای دهان تمرکز دارد در حالی که دندانپزشکی زیبایی به بهبود زیبایی دندانها، دهان و لبخند فرد توجه دارد.