کنده شدن دندان

برای دندانی که در اثر جراحت و ضربه کنده شده است، باید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر دندان از دهان بیرون افتاده باشد و بیش از یک ساعت از این اتفاق گذشته باشد احتمال بازکاشت موفق آن تا حد چشمگیری کاهش می یابد. در هر صورت دندان کنده شده را در یک لیوان شیر یا آب بگذارید و همراه خود به نزد دندانپزشک ببرید.

شکستن دندان یا ترمیم دندانی

ترمیمهای دندانی و یا خود دندان ممکن است پس از ترمیم دائما دچار شکستگی شود. این وضعیت معمولا نشان میدهد بیمار عادات دهانی نامناسبی مانند دندان قروچه دارد و یا بایت او (نحوه تماس دندانها در هنگام بسته بودن دهان) نامناسب است که باعث وارد آمدن فشار بیش از حد بر برخی نقاط دندان میشود.

لب پر شدن پهلوی دندان آسیاب بزرگ

در مورد دندانهای آسیاب بزرگ به ویژه دندانهای آسیاب بزرگ فک پایین شکستن یکی از سطح جانبی مانند سطحی که به سمت گونه قرار دارد یا سطحی که رو به زبان است از مجاورت سطح لثه، وضعیتی نسبتا متداول است. در صورتی که این اتفاق رخ بدهد ممکن است بتوان با پر شدگی کامپوزیت موقتا استفاده کرد تا از رشد لثه بر روی ناحیه شکستگی دندان جلوگیری شود و زبان با لبه های تیز دندان شکسته بریده نشود و عاج نمایان نشود.

به طور کلی برای این کار ابتدا مینای دندان شکسته صاف و هموار میشود لبه های شکستگی همسطح و صاف میشوند و دندان از محیط دهان ایزوله میشود تا از رسیدن آلودگیهای داخل دهان به دندان تحت درمان جلوگیری شود و دندان خشک بماند. سپس با استفاده از مواد پر کننده رزین کامپوزیت خمیری شکل دندان ترمیم میشود. در بیشتر مواقع برای این کار نیازی به بی حسی نیست.

در صورتی که دندان قابلیت عملکرد خود را از دست داده باشد و بیمار نتواند از آن برای جویدن استفاده کند، ترمیم آن بیشتر طول میکشد. در صورتی که شکستگی سطح جانبی دندان به گونه ای باشد که فشار حاصل از جویدن را  ترمیم نتواند تحمل نماید، از آنلی (آنله) یا روکش استفاده میشود تا بتوان از دندان برای جویدن استفاده کرد.

لب پر شدگی دندان و بیرون زدن عصب

لب پر شدگی دندان ممکن است نشان دهنده عاداتی مانند دندان قروچه یا بهم فشردن دندانها باشد. همچنین ممکن است حاصل ضربه و جراحت باشد. در هر صورت اگر میخواهید مجددا این اتفاق رخ ندهد باید علت آن را شناسایی و برطرف نمایید. هزینه ترمیم لب پر شدگی بستگی به میزان گستردگی آن و موقعیت دندان و نوع درمان دارد. بر اساس میزان و نوع درگیری ساختار دندان در لب پر شدگی، انواع لب پر شدگی تقسیم بندی میشود.

لب پر شدگی کلاس 1

به مواردی که تنها مینا لب پر شده باشد، کلاس 1 گفته میشود. اگر چه ممکن است این لب پر شدگی برای بیمار مشکلات زیبایی ایجاد نماید اما غالبا بدون علامت است. با این حال گاهی اوقات انرژی وارد آمده از ضربه به عصبها و رگهای خونی داخل دندان انتقال می یابد و باعث التهاب و آسیب دیدن آنها میشود. بسته به شدت التهاب ممکن است دندان دچار مشکلاتی مانند پالپیت برگشت ناپذیر شده و یا بمیرد. همچنین ممکن است آبسه تشکیل شود.

معمولا لب پر شدگی کلاس 1 را میتوان با مواد همرنگ دندان (باندینگ) که مستقیما بر روی دندان مالیده میشود، ترمیم نمود. تا چند ماه باید بر دندان آسیب دیده نظارت داشته باشید و مراقب علائم آسیب دیدن بافتهای داخل دندان باشید و در صورت مشاهده التهاب یا عفونت داخل دندان فورا برای درمان مراجعه نمایید. گاهی اوقات به نظر میرسد دندان آسیب جزئی دیده است اما سالها بعد از جراحت متوجه تشکیل آبسه دندان میشوید. دندانی که دچار این عارضه میشود ممکن است نیاز به عصب کشی و تخلیه پالپ داشته باشد.

لب پر شدگی کلاس 2

لب پر شدگی کلاس 2 به انواع لب پر شدگی گفته میشود که از مینا عبور کرده و به عاج رسیده است اما هنوز پالپ (بخش مرکزی دندان که حاوی رگهای خونی و عصب میباشد) نرسیده است. اغلب در این شرایط دندان به سرما و گرما و شیرینی حساس میشود چون این محرکها از طریق تونلهای ریزی به نام توبول که در عاج قرار دارند به عصب داخل پالپ میرسند. جریان مایعات باعث میشود فشار داخل دندان تغییر کند و سیگنال درد احساس شود. به طور کلی لب پر شدگی کلاس 2 با باندینگ کامپوزیت درمان میشود.

بسته به این که چه مقدار از ساختار دندان از دست رفته باشد، ممکن است برای افزایش دوام دندان تضعیف شده از لمینت پورسلین، آنلی یا روکش استفاده شود. با این حال در بسیاری از موارد کامپوزیت که مستقیما بر روی دندان مالیده میشود دوام کافی دارد. اغلب لب پر شدگی کلاس 2 نیازی به عصب کشی ندارد چون انرژی ضربه کاملا در دندان لب پر شده توزیع شده است و آسیبی به بافتهای زنده داخل آن نرسیده است.

لب پر شدگی کلاس 3

این انواع لب پر شدن دندان از مینا و عاج عبور کرده و به رگهای خونی و عصب داخل دندان رسیده اند. به این ترتیب باکتریها به فضای داخل دندان نفوذ میکنند و حتی ممکن است از طریق دندان به استخوان فک رسیده و آن را دچار عفونت کنند. اگر ساختار سالم و یکپارچه باقی مانده دندان به اندازه کافی باشد که بتوان دندان را ترمیم کرد، باید پالپ تخلیه شده و فضای خالی مهر و موم شود تا از هجوم مجدد باکتریها جلوگیری شود و سپس ترمیمی بر روی دندان قرار داده شود. در صورتی که ساختار دندان خیلی ضعیف شده باشد ممکن است نیاز به قرار دادن میله کوچکی به نام پست در داخل مجرای ریشه باشد. پست از تیتانیوم، فایبرگلس، طلا یا استیل ساخته میشود. هسته دندان در پیرامون پست تقویت کننده بازسازی میشود و اغلب روکش یا آنلی بر روی دندان قرار میگیرد تا از شکستن و جدا شدن قطعات دندان در هنگام فشار فک، جلوگیری شود. تشخیص لب پر شدگی کلاس 3 آسان است چرا که لکه قرمز رنگی در مرکز مقطع عرضی دندان دیده میشود که غالبا محل خونریزی است.

ترک خوردن دندان

ترک خوردن دندان میتواند خود نشان دهنده عاداتی مانند دندان قروچه باشد و یا در اثر جراحت اتفاق افتاده باشد. هر ترمیمی که انجام میدهید باید پیش از ان عامل ترک خوردن دندان را مشخص کنید تا نتایج درمان موفقیت آمیز و بلند مدت باشد. افرادی که دندان قروچه دارند باید هنگام خواب محافظ دهان در دهان بگذارند. در صورتی که فعالیتهای ورزشی برخوردی انجام میدهید باید از محافظ دهان استفاده کنید. به این ترتیب احتمال ترک خوردن مجدد دندان یا دندانهای دیگر کاهش می یابد.

تحلیل رفتن خارجی ریشه

تحلیل رفتن خارجی ریشه یا بازجذب خارجی ریشه به فرایند التهابی گفته میشود که در آن ریشه دندان از سطح به داخل پالپ شروع به تحلیل رفتن میکند. با تحلیل رفتن ریشه، فضایی که قبلا با ریشه پر شده بود با رشد استخوان جدید پر میشود. دلایل زیادی برای بازجذب خارجی ریشه وجود دارد که از جمله آنها میتوان به حرکت سریع دندان در ارتودنسی، استفاده از سیم ارتودنسی سنگین، ضربه دیدن دندان که در آن دندان جا به جا یا کنده شده است و بازکاشت مجدد دندان اشاره کرد.

در صورتی که فرایند التهابی در داخل دندان (محل قرار گیری عصبها و رگهای خونی) شروع شود، عصب کشی میتواند موفقیت آمیز باشد. اما در بسیاری از موارد این فرایند ادامه یافته و دندانپزشک ناچار به کشیدن دندان میشود تا از گسترش عفونت به دندانهای مجاور و استخوان فک جلوگیری شود.

دندانهایی که دچار تحلیل رفتن ریشه از خارج میشوند، اغلب باید کشیده شوند.

متخلخل و سوراخ دار بودن دندان

سوراخ شدن مینای دندان ممکن است به علت موارد شددی فلوروز و یا هیپوپلازی مینا اتفاق بیفتد. هر دو وضعیت نام برده از عدم تشکیل درست مینا در فرایند تشکیل دندان ناشی میشوند.

بیشتر ما دندانپزشکی زیبایی را به عنوان روشی برای دستیابی به لبخندی زیبا می‌شناسیم اما گاهی اوقات ممکن است پیش از درمان‌های زیبایی لبخند، نیاز به درمان‌های ترمیمی ‌باشد. در اینجاست که دندانپزشکی ترمیمی به کمک ما می‌آید. اگر چه دندانپزشکی ترمیمی بسیار پرکاربرد بوده و بیشتر ما با آن سروکار داشته اما ممکن است اسم آن را نداریم.

دندانپزشکی ترمیمی چیست؟

دندانپزشکی ترمیمی (Restorative dentistry) به مدیریت و درمانهایی گفته می‌شود که برای حفظ سلامت و عملکرد دهان انجام شود. این درمان‌ها عبارتند از کاشت ایمپلنت، دندان مصنوعی یا بریج دندان، پر کردن دندان و روکش کردن. این نوع دندانپزشکی نیازی به تخصص ویژه ندارد و دندانپزشک عمومی می‌تواند این کار را انجام دهد. دندانپزشکی ترمیمی ممکن است به عنوان درمان پیشگیرانه انجام شود تا اطمینان حاصل شود سلامت دهان حفظ می‌شود. دندانپزشکی ترمیمی اولین و مهم‌ترین اقدام در مورد عملکرد دهان می‌باشد که علاوه بر حفظ سلامت و عملکرد دهان، به زیبایی لبخند نیز کمک می‌کند. اما هدف اصلی از دندانپزشکی زیبایی دستیابی به لبخندی زیبا و به‌ طور کلی زیبا سازی لبخند است که ممکن است به سلامت دهان نیز کمک بنماید یا خیر.

دندانپزشکی ترمیمی چه مشکلات را برطرف می‌کند؟

در حوزه سلامت دهان مشکلات زیاد و متعددی ممکن است ایجاد شود به همین علت باید در فواصل منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دهانتان تحت نظر متخصص بررسی شود و هر گونه مشکل احتمالی هر چه زودتر شناسایی و در صورت لزوم درمان شود و یا از بروز مشکلاتی که احتمالاً در آینده ایجاد خواهند شد، پیشگیری شود. متداولترین مشکلات دندانی که در دندانپزشکی ترمیمی حل می‌شوند عبارتند از کرم خوردگی و سوراخ‌های دندان که باید پر شوند تا از ایجاد یا پیشروی پوسیدگی جلوگیری شود، پر کردن جای خالی دندان با یکی از روش‌های ایمپلنت، دندان مصنوعی یا بریج، تقویت و محافظت و ساختار آسیب ‌دیده دندان ترک خورده یا شکسته به کمک روکش.

دندانپزشکی زیبایی چیست؟

در حالی که در دندانپزشکی ترمیمی نگرانی اصلی حفظ سلامت و عملکرد دهان است، در دندانپزشکی زیبایی هدف اصلی تمرکز بر بهبود زیبایی لبخند و دندان‌ها است. اگر چه همیشه سلامت دهان نیز در نظر گرفته می‌شود اما درمان‌های زیبایی ممکن است به بهبود سلامت دهان نینجامد و تأثیر چندانی در زمینه عملکرد دهان نبینید.

دندانپزشکی زیبایی چه مشکلات را برطرف می‌کند؟

هر کسی به دلیل متفاوتی به درمان زیبا سازی لبخند روی می‌آورد. به طور کلی دلایل درمان‌های دندانپزشکی زیبایی عبارتند از بدرنگی و زردی دندان‌ها، هم‌تراز نبودن دندان‌ها، لب پر شدگی و ترک‌ خوردگی، فاصله بین دندان‌ها، کجی خفیف دندان‌ها، بدشکلی لکه های دندان، کوتاهی یا بلندی بیش از حد دندان‌ها، بدشکلی سطح دندان و هم‌پوشانی دندان‌ها. با اوقات مشکلات مینای دندان‌ها منجر به کاهش اعتماد به نفس افراد شده و باعث می‌شود نتوانند در موقعیت‌های اجتماعی حاضر شوند. دندانپزشکی زیبایی به کمک این افراد آمده و با برطرف کردن مشکلات زیبایی دندانها اعتماد به ‌نفس و سلامت روانی آنها را بهبود می‌بخشد.

انواع درمان‌های دندانپزشکی

سفید کردن دندان‌ها

 برای سفید کردن دندان‌ها از مواد سفید کننده بلیچینگ استفاده می‌شود تا لکه ها و بدرنگی مینای دندان برطرف شود. انواع درمان‌های سفید کننده دندان وجود دارد که می‌توان آنها را در مطب دندانپزشکی و یا در خانه و یا ترکیبی از هر دو انجام داد. این موضوع بستگی به ترجیح شخصی بیمار، هزینه و شدت بدرنگی دندان دارد. سفید کردن دندان تنها محدود به مینای دندان طبیعی می‌شود و نمی‌توان ترمیم‌های درمانی مانند ایمپلنت، پرشدگی، روکش یا لمینت را سفید کرد.

باندینگ

لب پر شدگی کوچک و تغییر رنگ جزئی دندان‌ها را می‌توان به‌راحتی با باندینگ پوشش داد. باندینگ در واقع خمیر بتونه ای است که می‌توان آن را برای پر کردن درزها یا سوراخ‌های دندان و یا نواحی لب پر شده استفاده کرد. طول عمر باندینگ چند سال برآورد می‌شود و پس از آن باید تعویض شود. با این حال باید توجه داشته باشید که باندینگ به راحتی ممکن است براثر فشار زیاد لب پر شود. در صورتی که این اتفاق برایتان افتاد باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا دوباره درمان باندینگ برایتان انجام شود.

کانتورینگ

در کانتورینگ دندانپزشک، شکل یک یا چند دندان را تغییر می‌دهد. بنابراین با این روش می‌توان حالت، پهنا، طول یا شکل دندان را زیباتر کرد. برای کانتورینگ باید دندان‌های محکم سالم داشته باشیم و دهانتان از سلامت کافی برخوردار باشد چرا که در این روش باید با استفاده از لیزر یا سمباده دندان شکل دهی شود. کانتورینگ اغلب همراه با باندینگ برای پر کردن لب پر شدگی دندان استفاده می‌شود. تغییر شکل تنها روش ماندگار و بسیار سریع برای اصلاح کجی دندان‌ها، هم‌پوشانی دندان‌ها، طول متفاوت و نامناسب دندان‌ها و یا زاویه‌دار بودن آنها است. دندان‌ها پس از کانتورینگ باید پولیش شوند.

لمینت یا ونیر

لمینت یا ونیر (veneer) معمولا از جنس پورسلین سفید رنگ ساخته میشود اما ممکن است از پلاستیک نیز ساخته شود. لمینت برای پوشاندن سطح جلوی دندان استفاده میشود و رنگ آن منطبق بر رنگ دندانهای دیگر انتخاب میشود. هر لمینت با چسب مخصوص به دندان چسبانده میشود تا رنگ یا شکل دندان را زیباتر کند. این روش بادوامتر از سفید کردن دندان یا باندینگ است. لمینت کردن دندان درمانی بسیار محبوب است که روز به روز بر طرفداران آن افزوده میشود.

آیا میتوان دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی را با هم استفاده کرد؟

درمانهای زیبایی و ترمیمی دندان را میتوان برای بیمار انجام داد. اغلب دندانپزشکی ترمیمی مشکلات مهم و اصلی دندانها مانند جای خالی دندان، شکستگی دندان و پوسیدگی های بزرگ را حل میکند و سپس دندانپزشکی زیبایی به تغییر شکل و زیبایی دندانها و ایجاد لبخندی بهتر می پردازد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت انواع گوناگون دارد. در صورتی که بیشتر دندان‌های یک  فک و یا همه آن‌ها را از دست داده ‌اید چند روش برای پر کردن جای خالی دندان‌هایتان وجود دارد: دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت (غیر ثابت یا متحرک) و بریج بر پایه ایمپلنت (ثابت).

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت نوعی اوردنچر است که بر روی ایمپلنت نصب شده و ثابت میشود. دندان مصنوعی معمولی تنها بر روی لثه قرار می‌گیرد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت زمانی استفاده می‌شود که فردی هیچ دندانی در فک پایین یا فک بالا ندارد اما استخوان فک او برای پشتیبانی ایمپلنت‌ مناسب می‌باشد. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت ضمایم مخصوصی دارد که به کمک آن‌ها به ایمپلنت وصل می‌شود. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت معمولاً برای فک پایین ساخته می‌شود چرا که غالباً دندان مصنوعی فک پایین ثبات کمتری داشته و حرکت و لغزش زیادی دارد. معمولاً دندان مصنوعی معمولی که برای فک بالا ساخته می‌شود به اندازه کافی ثبات دارد و نیازی به پشتیبانی ایمپلنت ندارد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت را باید هر روز درآورده و به دقت تمیز کنید و همچنین لثه زیر آن را باید مرتباً تمیز نمایید. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت درست همانند دندان مصنوعی معمولی باید هنگام خواب از دهان خارج شود. به همین علت برخی افراد ترجیح می‌دهند از بریج دندان ثابت استفاده کنند که نیاز به درآوردن آن نیست و در واقع نمی‌توان آن را درآورد. برای اینکه بدانید کدام گزینه برای شما بهتر است باید با دندانپزشک مشورت کنید تا تمامی جوانب و معایب و مزایای هر روش را بدانید.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت چگونه است؟

به طور کلی دو نوع دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت وجود دارد: میله ای و توپی. در هر دو حالت دندان مصنوعی از یک قاعده اکرلیک صورتی رنگ شبیه لثه ساخته می‌شود و دندان‌های مصنوعی سفید رنگ که از جنس پورسلین یا آکریلیک ساخته میشوند بر روی این قاعده صورتی رنگ قرار میگیرند. هر دو نوع دندان مصنوعی حداقل دو ایمپلنت برای پشتیبانی نیاز دارند.

• دندان مصنوعی میله ای - این نوع دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت حاوی یک میله فلزی نازک است که انحنایی منطبق بر انحنای فک دارد و به 2 تا 5 ایمپلنت متصل میشود. ایمپلنتها در داخل استخوان فک کاشته شده اند. برای اتصال آن گیره یا ضمایم دیگری در میله، دندان مصنوعی ای و یا هر دو، تعبیه شده است. میله در زیر دندان مصنوعی قرار میگیرد و به واسطه ضمایم محکم به ایمپلنت وصل میشود.

• دندان مصنوعی توپی - در این نوع دندان مصنوعی هر ایمپلنت در استخوان فک یک ضمیمه فلزی دارد که بر ضمیمه فلزی دندان مصنوعی منطبق است. در بیشتر موارد ضمایم روی ایمپلنتها توپی شکل بوده (اتصال نری) و در داخل حفره یا سوکت دندان مصنوعی (مادگی) قرار میگیرند. در برخی موارد دندان مصنوعی حاوی زایده نری بوده و ایمپلنت حفره مادگی دارد.

فرایند کاشت ایمپلنت برای نگه داشتن دندان مصنوعی

معمولاً ایمپلنت‌هایی که برای این منظور قرار است استفاده شوند در جلوی دهان در داخل استخوان فک جایگذاری می‌شوند. علت این است که حجم استخوان فک در جلوی دهان بیشتر است. حتی در صورتی که مدتی از کشیدن یا افتادن دندان‌ها گذشته باشد باز هم معمولاً این امر صادق است. پس از این که دندان‌های خود را از دست می‌دهید فرایند تحلیل رفتن استخوان فگ شروع می‌شود. جلوی فک عصب ها و ساختارهای دیگر وجود ندارد که در کاشت ایمپلنت اختلال ایجاد نماید. چارچوب زمانی برای تکمیل کاشت ایمپلنت بستگی به عوامل زیادی دارد. کوتاه‌ترین زمان برای فک پایین پنج ماه و برای فک بالا هفت ماه می‌باشد. در این مدت عمل جراحی جایگذاری ایمپلنت و نصب دندان مصنوعی انجام شود. با این حال بسته به شرایط و در صورت نیاز به عمل پیوند استخوان یا درمان‌های مقدماتی دیگر، ممکن است این فرآیند بیش از یک سال زمان ببرد.

گاهی اوقات برای انجام درمان ارتودنسی، براکت به تنهایی کفایت نمی‌کند و نمی‌تواند دندان‌ها را به جایگاه اصلی خود برساند و مشکلات بایت ( تماس نامناسب دندان‌ها با یکدیگر) و ناهمراستایی فکها را اصلاح نماید. در چنین شرایطی ارتودنتیست ممکن است استفاده از وسیله خاصی به نام هدگیر را توصیه کند.

هدگیر یک وسیله ارتودنسی است که بخشی از آن در خارج از دهان قرار دارد و نیروی کافی برای حرکت دادن دندان‌ها و هدایت رشد فکها و صورت اعمال می‌کند.

انواع هدگیر

هدگیر انواع مختلف دارد که هر یک برای شرایط خاصی طراحی شده و بهترین عملکرد را دارد. انتخاب نوع هدگیر بستگی به شرایط شما و تشخیص ارتودنتیست دارد.

یکی از متداولترین انواع  هدگیر، هدگیر معمولی پشت گردنی است. این وسیله ارتودنسی یک سیم U شکل دارد که به بند فلزی براکت دندانهای عقبی وصل میشود. همچنین این هدگیر یک تسمه یا بند دارد که در پشت گردن قرار میگیرد. نوع دیگری از هدگیر که مشابه این مدل است، یک یا دو تسمه دارد که در پشت سر قرار میگیرد (شکل زیر).

معمولاً  از این انواع هدگیر برای اصلاح جلو زدگی افقی دندان‌ها یا اورجت استفاده می‌شود. عملکرد آن به این صورت است که دندانهای عقبی فک بالا در جای خود نگه داشته شده و جلوی رشد آنها به جلو گرفته می‌شود. همچنین این وسیله برای افراد بزرگسال که باید به حفظ موقعیت بایت آنها و اصلاح فاصله بین دندان‌ها پس از کشیدن دندان کمک شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این انواع هدگیر باید 12 تا 14 ساعت در روز استفاده شود.

نوع دیگری از هدگیر که به آن هدگیر معکوس یا فیس ماسک گفته می‌شود، برای اصلاح آندربایت یا جلو زدگی چانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله رشد فک بالا را تقویت می‌کند و به آن امکان می‌دهد جلوتر از فک پایین قرار بگیرد. این وسیله حاوی دو پد است که یکی در پیشانی و دیگری در چانه قرار می‌گیرد.

کارایی هدگیر چگونه است؟

هر نوع هدگیر را که استفاده می‌کنید، باید به دقت دستورات ارتودنتیست را رعایت کنید. به این معنی که تک ‌تک روزهایی که به شما گفته شده باید هدگیر استفاده کنید، باید این وسیله را استفاده کنید در غیر این صورت نتایج مطلوبی حاصل نمی‌شود.

طبیعی است که در ابتدا کمی ناراحتی احساس کنید اما خیلی زود به آن عادت می‌کنید. ممکن است ارتودنتیست در ابتدا مسکن هایی مانند ایبوپروفن برای برطرف شدن در به شما توصیه کند. در روزهای اول باید رژیم غذایی نرم داشته باشید تا زمانی که به این وسیله عادت کنید.

ممکن است هر از گاهی هنگام جویدن غذا کمی درد احساس کنید یا متوجه شوید دندانهای آسیاب بزرگ که به هدگیر وصل شده ، کمی لق شده اند. این وضعیت کاملاً طبیعی بوده و نشان می‌دهد هدگیر عملکرد درستی دارد. با این حال در صورتی که درد غیر طبیعی تجربه کردید یا متوجه شدید حلقه فلزی دندان آسیاب بزرگ شل شده است، یا به نظر می‌رسد هدگیر درست عمل نمی‌کند، ممکن است واقعا مشکل پیش آمده باشد بنابراین باید بلافاصله به ارتودنتیست مراجعه کنید.

مراقبت از هدگیر

هدگیر برای این که کارایی مناسبی داشته باشد باید به خوبی مراقبت شود. در این مدت باید به خودی دندان‌های خود و هدگیر را تمیز کنید. همچنین باید یاد بگیرید چگونه هدگیر را درآورده و دوباره بر سر بگذارید. به خاطر داشته باشید هر بار که هدگیر را بر می‌دارید مراقب باشید زواید آن به لب و دهانتان آسیب نزند. هر بار که به ارتودنتیست مراجعه می‌کنید هدگیر را با خود همراه داشته باشید.

هنگام فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های برخوردی ، هدگیر را دربیاورید.

آخرین دندانی که از لثه بیرون میزند، دندان عقل است که گاهی میتواند سلامت دهان و دندان را به خطر بیندازد. با این حال بر سر لزوم یا عدم لزوم کشیدن دندان عقل نظرات مختلفی وجود دارد.

هنگامی که به اوایل بزرگسالی میرسید، کم کم دندان عقل در دهان شما رشد کرده و از لثه بیرون میزند. دندان عقل آخرین دندان آسیاب (مولر سوم) و آخرین دندانی است که میروید. معمولا در سن 17 تا 25 سالگی دندان عقل بیرون میزند.

در برخی افراد دندان عقل هیچ مشکلی ایجاد نمیکند اما در برخی دیگر ممکن است به درستی بیرون نزند و یا کلا بیرون نزند (نهفته) و دهان فرد را مستعد بیماری کند. در این شرایط باید برای محافظت از سلامت دهان و دندانها، دندان عقل کشیده شود.

دندان عقل چه فایده ای دارد؟

تخمین زده میشود که 95 درصد از مردم امریکا در سن 18 سالگی دندان عقل دارند و بیشتر آنها اگر هم بتوانند از آن استفاده کنند، مدت استفاده شان بسیار کوتاه مدت خواهد بود. بنابراین اگر دندان عقل ماهیتا در میلیونها نفر بی مصرف است، پس چرا رشد میکند؟ یک نظریه میگوید دلیل آن به اجدادمان باز میگردد. انسانهای اولیه نیاز به یک ردیف دندان اضافی داشتند تا بتونند غذاهای خام و سفت مانند گوشت خام، غذاهای ریشه ای و مغزهای گیاهی را بجوند. بدیهیست که نیاز به قدرت دندان عقل در گذشته خیلی بیشتر از امروز بوده است.

امروزه برخی افراد هرگز در طول زندگی خود دندان عقل در نمی آورند و در واقع بدون آن متولد میشوند. اگر چه این وضعیت متداول نیست اما علت آن چیست؟ احتمالا دلیل آن کاهش اندازه فک و صورت ما در 20000 سال گذشته است. امروزه عدم وجود دندان عقل در جمعیت کشاورز متداولتر از انسانهای شکارچی مانند بومیان استرالیا است.

دندان عقل: معایب و مزایا

توماس دادسون پروفسور جراحی فک و صورت دانشکده دندانپزشکی هاروارد و رئیس مرکز تحقیقات بالینی بیمراستان عمومی ماساچوست بوستون میگوید: "آناتومی ریشه بیشتر مشکلات مربوط به دندان عقل است. یا فک خیلی کوچک است یا دندانها برای فک خیلی بزرگ هستند. این امر منجر به کمبود فضا در فک و بهم ریختگی و شلوغی دندانها نیز میشود. "

دکتر دادسون میگوید تکامل به سمتی پیش رفته است که دندان مولر سوم در اواخر نوجوانی یا دهه بیست زندگی بیرون بزند. در این سن فک به اندازه کافی رشد کرده است که مجموعه دندانهای مولر سوم را در خود جای دهد. اما امروزه دندان عقل اغلب استفاده ای که در تکامل برایش در نظر گرفته شده بود را ندارد. به خاطر کمبود فضا در فک، دندانهای مولر ممکن است به اطراف رشد کنند و تنها بخشی از آنها از لثه بیرون بزند (دندان نیمه نهفته) و یا این که به طور کامل ممکن است در زیر لثه و استخوان فک محبوس شوند (دندان نهفته).

دادسون میگوید باکتریها دائما در اطراف دندان نیمه نهفته تجمع پیدا میکنند و به تدریج موجب التهاب و عفونت، پوسیدگی دندان و بیماری لثه میشوند. چون دندان عقل در انتهای دهان قرار دارد به سختی میتوان آن را تمیز نگه داشته و باکتریهای آن ناحیه را دور کرد. دندان عقل کاملا نهفته نیز ممکن است دچار عفونت شده و همچنین موقعیت دندانهای آسیاب دیگر را خراب کند. این پیامدها میتوانند به فراتر از دهان گسترش پیدا کرده و به سلامت بخشهای دیگر بدن نیز آسیب بزنند.

حتی اگر دندان عقل کاملا بیرون بزند، باز هم ممکن است مشکلاتی برای سلامت دهان ایجاد کند. علت اصلی محل بیرون زدن آن است. دندان عقل در انتهای دهان قرار دارند بنابراین به راحتی ذرات غذا در آن گیر میکنند و پلاک، پوسیدگی دندان و بیماری لثه ایجاد مینمایند. بسیاری از افراد نمیتوانند به خوبی آن ناحیه از دهان را با مسواک تمیز کنند.

آیا باید دندان عقل را بکشیم؟

این که دندان عقل را چه کنیم، تصمیمی است که باید با مشورت دندانپزشک بگیرید. در صورتی که دندان عقل کامل بیرون زده باشد، کشیدن آن ممکن است ترجیح داده نشود. به توصیه دندانپزشک برای اجتناب از بیماری لثه توجه کنید. چون دندان عقل دهان را مستعد بروز مشکلاتی برای سلامتی میکند، باید در مورد بهداشت دهان خود کاملا هوشیار و حساس باشید و مرتبا برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر دندان عقل علائم پوسیدگی دندان یا بیماری لثه را نشان میدهد، توصیه میشود آن را بکشید.

شکل- در تصویر بالا دندان عقل در فک بالا و فک پایین در انتهای دهان دیده میشود. دندان عقلی که در تصویر نشان داده شده، در لثه محبوس شده و به طور کامل نهفته مانده است.

بیرون کشیدن دندان عقل نیمه نهفته و نهفته

قطعا برای کشیدن دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته، گزینه جراحی مطرح میشود. اگر دندان عقل را بیرون نمیکشید باید به دقت و به طور مرتب تحت نظر دندانپزشک و معاینات کامل با تصویر پرتوی ایکس و تمیز کاری و جرمگیری دندان قرار داشته باشید. به مرور زمان ممکن است هزینه این کار بیشتر از جراحی باشد اما از طرف دیگر بخشی از این کارها برای مراقبت معمولی از سلامت دهان و 28 دندان دیگرتان لازم است.

با وجود تلاشهایتان، ممکن است در آخر مجبور شوید دندان عقل خود را بکشید. کشیدن دندان عقل یک کار معمول دندانپزشکی در سرتاسر دنیاست. در فنلاند در سال 2004 تحقیقاتی بر روی 118 فرد 20 تا 38 ساله انجام شد. در ابتدای این پژوهش، 85 درصد از شرکت کنندگان دندان عقل داشتند (اعم از کاملا بیرون زده، نیمه نهفته و یا کاملا نهفته) اما 18 سال بعد تنها 31 درصد از این افراد هنوز دندان عقلشان را از دست نداده بودند. در سال 2009 در به روز رسانی این مطالعه مشخص شد افزایش درصد افرادی که دندان عقلشان را کشیده اند پس از انتشار این مقاله ادامه یافت.

آیا جراحی دندان عقل عاقلانه است؟

لوئیس رافتو جراح فک و صورت در ویلمینگتون میگوید باید دندان عقل در اواخر نوجوانی مورد بررسی قرار بگیرد. دندانپزشکان و جراحان دهان میتوانند مشخص کنند آیا دندان عقل به درستی عمل میکند و آیا در ادامه مشکلاتی برای فرد ایجاد مینماید یا خیر. اگر احتمال بروز مشکلات ناشی از دندان عقل وجود داشته باشد، کشیدن آن پیش از ایجاد مشکل یا علائم آسیب دیدگی که ممکن است دیگر قابل ترمیم نباشد، توصیه میشود. رافتو میگوید اگر تصمیم بر کشیدن دندان عقل است، تعلل نکنید. جراحی در افراد جوانتر پیچیدگی و عوارض کمتری دارد چون ریشه های دندان کوچکتر بوده و به طور کلی بهبودی سریعتر حاصل میشود.

اما انجمن سلامت عمومی امریکا (APHA) در این زمینه نظر متفاوتی دارد و بیان میدارد احتمال بروز مشکلاتی در آینده دلیل مطمئنی برای کشیدن دندانی که علائمی ایجاد نکرده، نیست و ممکن است این دندان علائم بیماری را به کل نشان ندهد. این گروه سیاست "کشیدن پیشگیرانه دندان"  که در سال 2008 مورد بحث بود را کاملا غیر ضروری و هدر دادن میلیاردها دلار هزینه مراقبت از سلامتی میداند و بیان میکند این کار افراد را در خطر عوارض جراحی قرار میدهد.

دادسون و رافتو میگویند عدم بروز علائم و نشانه های بیماری به این معنی نیست که بیماری وجود ندارد. ممکن است شما بیماری دهان و دندان داشته باشید اما هنوز درد یا علامت دیگری را تجربه نکرده باشید.

عوارض و خطرات بالقوه جراحی دندان عقل

جراحی دندان عقل همانند هر جراحی دیگری ممکن است عفونت به دنبال داشته باشد. همچنین خطرات مربوط به ماده بی حسی نیز وجود دارد. دادسون میگوید در جراحی دندان عقل احتمال آسیب رسیدن به عصبها کم است اما اگر هم چنین اتفاقی بیفتد معمولا یک مشکل موقتی است و برطرف میشود. بلافاصله پس از کشیدن دندان عقل درد و تورم را تجربه میکنید اما جراح با مسکن بدون نسخه درد شما را کنترل میکند و در صورتی که دردتان شدیدتر باشد برایتان مسکن تجویز میکند.

مدیریت دندان عقل در نهایت تصمیم شماست. اگر چه تصمیم گیری برای انجام جراحی هزینه بر جهت کشیدن دندانی که دیگر بدنتان جایگزینی برای آن تولید نخواهد کرد، دشوار است، اما مهمتر از هر چیز در نظر گرفتن سلامتی است. بنابراین خیلی صریح و روشن با دندانپزشک صحبت کنید و معایب و مزایای این کار و گزینه های موجود را بررسی کنید تا بهترین تصمیم را اتخاذ نمایید.