گاهی اوقات ممکن است برای پر کردن دندان به جای روش معمولی، از اینلی و آنلی (اینله و آنله) استفاده شود. با اینلی و آنلی می‌توان دندانی را که به واسطه آسیب ‌دیدگی یا پوسیدگی گسترده  تضعیف شده و به خطر افتاده است، تقویت کرده و نجات داد. این ترمیم‌های دندانی اگر چه بزرگ‌تر از پرشدگی معمولی دندان هستند اما روشی محافظه کارانه تر در مقایسه با روکش محسوب می‌شوند.

هنگامی که می‌خواهید دندان خود را پر کنید، ابتدا دندانپزشک بخش‌های پوسیده و آلوده دندان‌ را تراشیده و تخلیه می‌کند و سپس در همان جلسه، مواد پر کننده دندان در فضای خالی دندان قرار می‌دهد اما در اینلی یا آنلی پس از تخلیه مواد آلوده و پوسیده، قالب ‌گیری انجام شده و قالب به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می‌شود تا ترمیم در آنجا ساخته شود. پس از آماده شدن ترمیم مجدداً مراجعه می‌کنید تا ترمیم بر روی دندان قرار بگیرد و به آن چسبانده شود. در صورتی که کلینیک دندانپزشکی مجهز به تکنولوژی کد / کم باشد در همان جلسه اول ترمیم به صورت دیجیتالی تراشیده و آماده می‌شود. اینلی و آنلی همرنگ دندان بوده و ظاهری کاملاً شبیه دندان طبیعی دارند.

فواید و مزیت‌های اینلی و آنلی

شکل- در شکل بالا به ترتیب از سمت راست به چپ روکش، آنلی و اینلی نشان داده شده است.

• روشی کم تهاجمی و محافظه کارانه

 اینلی و آنلی محافظه کارانه تر و کم تهاجمی تر از روکش کردن دندان هستند و به دندانپزشک امکان می‌دهند بخش بیشتری از ساختار طبیعی و سالم دندان را حفظ نماید. دندانی که نیاز به اینلی یا آنلی پیدا کرده است را نمی‌توان با روش معمولی پر کرد چرا که بخش زیادی از ساختار دندان تخریب شده است و دندان نمی‌تواند مواد پرکننده را نگه دارد. برای ترمیم اینلی و آنلی دندانپزشک بخش کمتری از دندان را (در مقایسه با روکش) می‌تراشد.

• استحکام و دوام بالا

 پرشدگی دندان از جنس آمالگام یا رزین کامپوزیت می‌باشد در صورتی که اینلی و آنلی غالباً از جنس پورسلین (سرامیک) ساخته می‌شود. پورسلین ماده ‌ای بسیار بادوام و مقاوم است که تا 70% می‌تواند استحکام دندان را افزایش دهد. طول عمر اینلی یا آنلی پورسلین در صورت مراقبت مناسب  20 تا 30 سال برآورد می‌شود در حالی‌ که پرشدگی رزین کامپوزیت همرنگ دندان تنها پنج سال است.

• کاملاً شبیه دندان طبیعی

 این ترمیم‌های دندانی از نظر زیبایی بسیار مناسب هستند چرا که همرنگ دندان بوده و از نظر ظاهری کاملاً شبیه دندان می‌باشند. در صورتی که می‌خواهید پرشدگی قدیمی آمالگام دندان خود را عوض کنید این گزینه برای شما بسیار مناسب است. رنگ ترمیم پورسلین کاملاً مشابه رنگ دندان‌های دیگر انتخاب می‌شود تا هیچ تفاوتی بین ترمیم و دندان ایجاد نشود. از نظر خصوصیات بازتاب نور نیز این ترمیمها کاملاً شبیه مینای دندان عمل می‌کنند.

• مقاوم به لک و تغییر رنگ

پورسلین دندانپزشکی در مقابل تغییر رنگ و لکه بسیار مقاوم است بنابراین نیازی نیست نگران تغییر رنگ ترمیم خود باشید. در صورتی که مرتباً مسواک بزنید رنگ ترمیم شفاف و سفید باقی خواهد ماند .

• انبساط کمتر و اتصال بهتر با دندان

پرشدگی آمالگام دندان با تغییر دما منبسط و منقبض می‌شود بنابراین باعث تضعیف ساختار دندان شده و یا ممکن است ترک خورده یا از دندان جدا شود. شکستگی‌ها و ترک‌های کوچک ترمیم محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها و پنهان شدن آنها فراهم می‌کنند بنابراین احتمال پوسیدگی دندان افزایش می‌یابد. شکل و اندازه اینلی و آنلی با تغییرات دما تغییر نمی‌کند بنابراین ساختار آنها در بلند مدت حفظ شده و احتمال جدا شدن آن‌ها از دندان کمتر است.

• مراقبت آسان

مراقبت از دندانی که اینلی یا آنلی دارد هیچ تفاوتی با دندان سالم طبیعی ندارد. بنابراین روزی دو مرتبه مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و سالی دو مرتبه به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت همه دندان‌ها و لثه بررسی شود و در صورت وجود مشکل درمان به موقع انجام شود. در صورتی که ترمیم اینلی یا آنلی شل شده است، درد دارد، ترک خورده است یا جدا شده است هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید.

بیماری لثه یا پریودنتال به التهاب و یا عفونت پیشرونده بافت‌ لثه پیرامون دندان گفته می‌شود که ممکن است استخوان فک را نیز تحت تأثیر قرار دهد. اگر بیماری لثه به موقع درمان نشود منجر به لق شدن و از دست رفتن دندان می‌شود. بیماری لثه در حقیقت اولین عامل از دست دادن دندان در افراد بزرگسال محسوب می‌شود.

بیماری لثه زمانی شروع می‌شود که پلاک و باکتری‌ها در سطح دندان تجمع یافته و به بافت نرم لثه پیرامون دندان حمله می‌کنند و در اثر فعالیت آنها سم تولید می‌شود. باکتری‌ها به سرعت فعالیت کرده و تکثیر می‌شوند و عفونت باکتریایی ایجاد می‌کند. با پیشروی عفونت نفوذ باکتری‌ها بیشتر شده و التهاب گسترش می‌یابد. واکنش بدن به بافت‌های عفونی و آلوده، تخریب بافت عفونی است به همین علت لثه به تدریج از بین رفته و پس روی می‌کند. در نتیجه بین دندان و لثه فاصله یا به عبارتی شیارهایی تشکیل می‌شود که به آنها پاکت گفته می‌شود. با عمیق شدن شیارهای بین لثه و دندان، ذرات غذا در بین لثه و دندان گیر کرده و از طرفی باکتری‌ها محل خوبی برای پنهان شدن و افزایش فعالیت پیدا می‌کنند بنابراین بیماری لثه شدت می‌گیرد و به استخوان فک که در زیر لثه قرار دارد می‌رسد. با تحلیل رفتن استخوان پیرامون دندان، دندان لق شدن و باید کشیده شود.

انواع بیماری لثه

بیماری لثه انواع گوناگون دارد که هر یک علائم خاص خود را دارد و درمان‌های آنها متفاوت است. با شناسایی علایم التهاب یا عفونت لثه باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید تا هر چه سریع تر جلوی گسترش بیماری گرفته شده و دندان و استخوان نجات پیدا کند.

شکل- ژینژیویت

• ژنژیویت

ژنژیویت خفیف‌ترین و متداولترین نوع بیماری لثه است. در اثر سموم حاصل از فعالیت باکتری‌های پلاک دندانی، لثه تحریک شده و ژنژیویت اتفاق می‌افتد. افرادی که بیشتر در خطر ژنژیویت قرار دارند عبارتند از زنان باردار، زنانی که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند، افرادی که دیابت کنترل نشده دارند، افرادی که داروهای استروئیدی مصرف می‌کند و همچنین افرادی که داروهای فشار خون و ضد صرع مصرف می‌نمایند.

درمان ژنژیویت بسیار آسان بوده و با ترکیبی از مراقبت‌های پزشکی و درمان‌های خانگی برطرف می‌شود. دندانپزشک جرم گیری و تسطیح ریشه انجام میدهد تا تمامی مواد آلوده از پیرامون دندان خارج شود. همچنین ممکن است آنتی ‌بیوتیک و دهان‌شویه ضد باکتری برای از بین بردن باکتری‌های باقی مانده و تسریع بهبودی بافت‌ها تجویز شود. با این حال در موارد خفیف ممکن است تنها کاری که لازم است انجام دهید، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مرتب و جرم گیری باشد.

• عفونت مزمن لثه

عفونت مزمن لثه یکی از متداولترین انواع بیماری لثه است و غالباً در افراد بالای 45 سال دیده می‌شود. این وضعیت با التهاب در سطح زیر لثه و تخریب پیشرونده بافت‌های لثه و استخوان شناسایی می‌شود. ممکن است متوجه شوید به تدریج طول دندان‌ها بیشتر می‌شود در حالی ‌که در واقع علت بلندتر شدن دندان پس‌روی لثه است.

این وضعیت بر خلاف ژنژیویت، به طور کامل درمان نمیشود چون بافتهای پشتیبانی کننده دندان را نمیتوان ترمیم و بازسازی کرد. با این‌ حال دندانپزشک می‌تواند جلوی پیشروی بیماری را با استفاده از جرم گیری و تسطیح ریشه و درمان‌های ضد میکروبی بگیرد. در صورت لزوم دندانپزشک می‌تواند درمان‌های جراحی مانند جراحی کاهش عمق پاکت و همچنین پیوند بافت برای تقویت استخوان‌ها پیرامون دندان و بهبود زیبایی دهان انجام دهد.

• بیماری تهاجمی لثه

بیماری تهاجمی لثه با از دست رفتن سریع اتصال لثه، تحلیل رفتن سریع استخوان و تجمع خانوادگی شناخته میشود. خود بیماری شبیه پریودنتیت مزمن است اما پیشروی آن بسیار سریع تر است. افراد سیگاری و افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند در خطر بیشتر پریودنتیت تهاجمی قرار دارند.

درمان این وضعیت مشابه بیماری مزمن لثه است اما افرادی که از بیماری تهاجمی لثه رنج می‌برند ممکن است نیاز به مداخله جراحی پیدا کنند. این بیماری را سخت‌تر می‌توان متوقف و درمان نمود اما دندانپزشک جرم گیری، تسطیح ریشه، داروهای ضد باکتری و در برخی موارد درمان‌های لیزری را در تلاش برای نجات بافت‌ها و استخوان‌ها به کار می‌گیرد.

• لثه مرتبط با مشکلات سیستم بدن

بیماری لثه ممکن است یکی از نشانه ‌های بیماری دیگری در بدن باشد. بسته به این که علت بیماری اصلی چه باشد، بیماری لثه ممکن است شبیه بیماری تهاجمی لثه رفتار کند و به سرعت بافت‌ها را تخریب نماید. بیماری قلبی، دیابت و بیماری تنفسی از جمله متداولترین بیماری‌هایی هستند که با بیماری لثه همراه می‌باشد. در چنین شرایطی حتی در صورتی که پلاک کمی سطح دندان را بپوشاند ممکن است به سرعت لثه دچار عفونت شده و بیماری لثه پیشروی کند.

در درمان این وضعیت، بر درمان مشکل پزشکی اصلی عامل آن تأکید می‌شود. برای متوقف کردن پیشرفت بیماری لثه از همان درمان‌هایی استفاده می‌شود که برای درمان بیماری تهاجمی لثه و بیماری مزمن لثه استفاده می‌شد. 

• بیماری نکروزی لثه

این نوع بیماری لثه به سرعت وخیم شده و در افراد مبتلا به ایدز، بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی، افرادی که داروهای سرکوب‌ کننده ایمنی مصرف می‌کنند، افرادی که سوء تغذیه دارند، افرادی که تحت استرس مداوم قرار دارند و همچنین افراد سیگاری بیشتر دیده می‌شود. نکروز یا مرگ بافت‌ها غالباً بر رباط پریودنتال، بافت‌های لثه و استخوان آلوئولار تأثیر می‌گذارد.

درمان بیماری نکروزی لثه بسیار نادر است چرا که ممکن است این بیماری مرتبط با ایدز مشکلات پزشکی جدی دیگری باشد. این امکان وجود دارد که دندانپزشک در زمینه درمان با پزشک شما مشورت نماید. جرم گیری، تسطیح ریشه، داروهای آنتی‌ بیوتیک، دهان‌شویه ضد باکتری و داروهای ضد قارچ معمولاً برای درمان این نوع بیماری تجویز می‌شود.

کنده شدن دندان

برای دندانی که در اثر جراحت و ضربه کنده شده است، باید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر دندان از دهان بیرون افتاده باشد و بیش از یک ساعت از این اتفاق گذشته باشد احتمال بازکاشت موفق آن تا حد چشمگیری کاهش می یابد. در هر صورت دندان کنده شده را در یک لیوان شیر یا آب بگذارید و همراه خود به نزد دندانپزشک ببرید.

شکستن دندان یا ترمیم دندانی

ترمیمهای دندانی و یا خود دندان ممکن است پس از ترمیم دائما دچار شکستگی شود. این وضعیت معمولا نشان میدهد بیمار عادات دهانی نامناسبی مانند دندان قروچه دارد و یا بایت او (نحوه تماس دندانها در هنگام بسته بودن دهان) نامناسب است که باعث وارد آمدن فشار بیش از حد بر برخی نقاط دندان میشود.

لب پر شدن پهلوی دندان آسیاب بزرگ

در مورد دندانهای آسیاب بزرگ به ویژه دندانهای آسیاب بزرگ فک پایین شکستن یکی از سطح جانبی مانند سطحی که به سمت گونه قرار دارد یا سطحی که رو به زبان است از مجاورت سطح لثه، وضعیتی نسبتا متداول است. در صورتی که این اتفاق رخ بدهد ممکن است بتوان با پر شدگی کامپوزیت موقتا استفاده کرد تا از رشد لثه بر روی ناحیه شکستگی دندان جلوگیری شود و زبان با لبه های تیز دندان شکسته بریده نشود و عاج نمایان نشود.

به طور کلی برای این کار ابتدا مینای دندان شکسته صاف و هموار میشود لبه های شکستگی همسطح و صاف میشوند و دندان از محیط دهان ایزوله میشود تا از رسیدن آلودگیهای داخل دهان به دندان تحت درمان جلوگیری شود و دندان خشک بماند. سپس با استفاده از مواد پر کننده رزین کامپوزیت خمیری شکل دندان ترمیم میشود. در بیشتر مواقع برای این کار نیازی به بی حسی نیست.

در صورتی که دندان قابلیت عملکرد خود را از دست داده باشد و بیمار نتواند از آن برای جویدن استفاده کند، ترمیم آن بیشتر طول میکشد. در صورتی که شکستگی سطح جانبی دندان به گونه ای باشد که فشار حاصل از جویدن را  ترمیم نتواند تحمل نماید، از آنلی (آنله) یا روکش استفاده میشود تا بتوان از دندان برای جویدن استفاده کرد.

لب پر شدگی دندان و بیرون زدن عصب

لب پر شدگی دندان ممکن است نشان دهنده عاداتی مانند دندان قروچه یا بهم فشردن دندانها باشد. همچنین ممکن است حاصل ضربه و جراحت باشد. در هر صورت اگر میخواهید مجددا این اتفاق رخ ندهد باید علت آن را شناسایی و برطرف نمایید. هزینه ترمیم لب پر شدگی بستگی به میزان گستردگی آن و موقعیت دندان و نوع درمان دارد. بر اساس میزان و نوع درگیری ساختار دندان در لب پر شدگی، انواع لب پر شدگی تقسیم بندی میشود.

لب پر شدگی کلاس 1

به مواردی که تنها مینا لب پر شده باشد، کلاس 1 گفته میشود. اگر چه ممکن است این لب پر شدگی برای بیمار مشکلات زیبایی ایجاد نماید اما غالبا بدون علامت است. با این حال گاهی اوقات انرژی وارد آمده از ضربه به عصبها و رگهای خونی داخل دندان انتقال می یابد و باعث التهاب و آسیب دیدن آنها میشود. بسته به شدت التهاب ممکن است دندان دچار مشکلاتی مانند پالپیت برگشت ناپذیر شده و یا بمیرد. همچنین ممکن است آبسه تشکیل شود.

معمولا لب پر شدگی کلاس 1 را میتوان با مواد همرنگ دندان (باندینگ) که مستقیما بر روی دندان مالیده میشود، ترمیم نمود. تا چند ماه باید بر دندان آسیب دیده نظارت داشته باشید و مراقب علائم آسیب دیدن بافتهای داخل دندان باشید و در صورت مشاهده التهاب یا عفونت داخل دندان فورا برای درمان مراجعه نمایید. گاهی اوقات به نظر میرسد دندان آسیب جزئی دیده است اما سالها بعد از جراحت متوجه تشکیل آبسه دندان میشوید. دندانی که دچار این عارضه میشود ممکن است نیاز به عصب کشی و تخلیه پالپ داشته باشد.

لب پر شدگی کلاس 2

لب پر شدگی کلاس 2 به انواع لب پر شدگی گفته میشود که از مینا عبور کرده و به عاج رسیده است اما هنوز پالپ (بخش مرکزی دندان که حاوی رگهای خونی و عصب میباشد) نرسیده است. اغلب در این شرایط دندان به سرما و گرما و شیرینی حساس میشود چون این محرکها از طریق تونلهای ریزی به نام توبول که در عاج قرار دارند به عصب داخل پالپ میرسند. جریان مایعات باعث میشود فشار داخل دندان تغییر کند و سیگنال درد احساس شود. به طور کلی لب پر شدگی کلاس 2 با باندینگ کامپوزیت درمان میشود.

بسته به این که چه مقدار از ساختار دندان از دست رفته باشد، ممکن است برای افزایش دوام دندان تضعیف شده از لمینت پورسلین، آنلی یا روکش استفاده شود. با این حال در بسیاری از موارد کامپوزیت که مستقیما بر روی دندان مالیده میشود دوام کافی دارد. اغلب لب پر شدگی کلاس 2 نیازی به عصب کشی ندارد چون انرژی ضربه کاملا در دندان لب پر شده توزیع شده است و آسیبی به بافتهای زنده داخل آن نرسیده است.

لب پر شدگی کلاس 3

این انواع لب پر شدن دندان از مینا و عاج عبور کرده و به رگهای خونی و عصب داخل دندان رسیده اند. به این ترتیب باکتریها به فضای داخل دندان نفوذ میکنند و حتی ممکن است از طریق دندان به استخوان فک رسیده و آن را دچار عفونت کنند. اگر ساختار سالم و یکپارچه باقی مانده دندان به اندازه کافی باشد که بتوان دندان را ترمیم کرد، باید پالپ تخلیه شده و فضای خالی مهر و موم شود تا از هجوم مجدد باکتریها جلوگیری شود و سپس ترمیمی بر روی دندان قرار داده شود. در صورتی که ساختار دندان خیلی ضعیف شده باشد ممکن است نیاز به قرار دادن میله کوچکی به نام پست در داخل مجرای ریشه باشد. پست از تیتانیوم، فایبرگلس، طلا یا استیل ساخته میشود. هسته دندان در پیرامون پست تقویت کننده بازسازی میشود و اغلب روکش یا آنلی بر روی دندان قرار میگیرد تا از شکستن و جدا شدن قطعات دندان در هنگام فشار فک، جلوگیری شود. تشخیص لب پر شدگی کلاس 3 آسان است چرا که لکه قرمز رنگی در مرکز مقطع عرضی دندان دیده میشود که غالبا محل خونریزی است.

ترک خوردن دندان

ترک خوردن دندان میتواند خود نشان دهنده عاداتی مانند دندان قروچه باشد و یا در اثر جراحت اتفاق افتاده باشد. هر ترمیمی که انجام میدهید باید پیش از ان عامل ترک خوردن دندان را مشخص کنید تا نتایج درمان موفقیت آمیز و بلند مدت باشد. افرادی که دندان قروچه دارند باید هنگام خواب محافظ دهان در دهان بگذارند. در صورتی که فعالیتهای ورزشی برخوردی انجام میدهید باید از محافظ دهان استفاده کنید. به این ترتیب احتمال ترک خوردن مجدد دندان یا دندانهای دیگر کاهش می یابد.

تحلیل رفتن خارجی ریشه

تحلیل رفتن خارجی ریشه یا بازجذب خارجی ریشه به فرایند التهابی گفته میشود که در آن ریشه دندان از سطح به داخل پالپ شروع به تحلیل رفتن میکند. با تحلیل رفتن ریشه، فضایی که قبلا با ریشه پر شده بود با رشد استخوان جدید پر میشود. دلایل زیادی برای بازجذب خارجی ریشه وجود دارد که از جمله آنها میتوان به حرکت سریع دندان در ارتودنسی، استفاده از سیم ارتودنسی سنگین، ضربه دیدن دندان که در آن دندان جا به جا یا کنده شده است و بازکاشت مجدد دندان اشاره کرد.

در صورتی که فرایند التهابی در داخل دندان (محل قرار گیری عصبها و رگهای خونی) شروع شود، عصب کشی میتواند موفقیت آمیز باشد. اما در بسیاری از موارد این فرایند ادامه یافته و دندانپزشک ناچار به کشیدن دندان میشود تا از گسترش عفونت به دندانهای مجاور و استخوان فک جلوگیری شود.

دندانهایی که دچار تحلیل رفتن ریشه از خارج میشوند، اغلب باید کشیده شوند.

متخلخل و سوراخ دار بودن دندان

سوراخ شدن مینای دندان ممکن است به علت موارد شددی فلوروز و یا هیپوپلازی مینا اتفاق بیفتد. هر دو وضعیت نام برده از عدم تشکیل درست مینا در فرایند تشکیل دندان ناشی میشوند.

بیشتر ما دندانپزشکی زیبایی را به عنوان روشی برای دستیابی به لبخندی زیبا می‌شناسیم اما گاهی اوقات ممکن است پیش از درمان‌های زیبایی لبخند، نیاز به درمان‌های ترمیمی ‌باشد. در اینجاست که دندانپزشکی ترمیمی به کمک ما می‌آید. اگر چه دندانپزشکی ترمیمی بسیار پرکاربرد بوده و بیشتر ما با آن سروکار داشته اما ممکن است اسم آن را نداریم.

دندانپزشکی ترمیمی چیست؟

دندانپزشکی ترمیمی (Restorative dentistry) به مدیریت و درمانهایی گفته می‌شود که برای حفظ سلامت و عملکرد دهان انجام شود. این درمان‌ها عبارتند از کاشت ایمپلنت، دندان مصنوعی یا بریج دندان، پر کردن دندان و روکش کردن. این نوع دندانپزشکی نیازی به تخصص ویژه ندارد و دندانپزشک عمومی می‌تواند این کار را انجام دهد. دندانپزشکی ترمیمی ممکن است به عنوان درمان پیشگیرانه انجام شود تا اطمینان حاصل شود سلامت دهان حفظ می‌شود. دندانپزشکی ترمیمی اولین و مهم‌ترین اقدام در مورد عملکرد دهان می‌باشد که علاوه بر حفظ سلامت و عملکرد دهان، به زیبایی لبخند نیز کمک می‌کند. اما هدف اصلی از دندانپزشکی زیبایی دستیابی به لبخندی زیبا و به‌ طور کلی زیبا سازی لبخند است که ممکن است به سلامت دهان نیز کمک بنماید یا خیر.

دندانپزشکی ترمیمی چه مشکلات را برطرف می‌کند؟

در حوزه سلامت دهان مشکلات زیاد و متعددی ممکن است ایجاد شود به همین علت باید در فواصل منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دهانتان تحت نظر متخصص بررسی شود و هر گونه مشکل احتمالی هر چه زودتر شناسایی و در صورت لزوم درمان شود و یا از بروز مشکلاتی که احتمالاً در آینده ایجاد خواهند شد، پیشگیری شود. متداولترین مشکلات دندانی که در دندانپزشکی ترمیمی حل می‌شوند عبارتند از کرم خوردگی و سوراخ‌های دندان که باید پر شوند تا از ایجاد یا پیشروی پوسیدگی جلوگیری شود، پر کردن جای خالی دندان با یکی از روش‌های ایمپلنت، دندان مصنوعی یا بریج، تقویت و محافظت و ساختار آسیب ‌دیده دندان ترک خورده یا شکسته به کمک روکش.

دندانپزشکی زیبایی چیست؟

در حالی که در دندانپزشکی ترمیمی نگرانی اصلی حفظ سلامت و عملکرد دهان است، در دندانپزشکی زیبایی هدف اصلی تمرکز بر بهبود زیبایی لبخند و دندان‌ها است. اگر چه همیشه سلامت دهان نیز در نظر گرفته می‌شود اما درمان‌های زیبایی ممکن است به بهبود سلامت دهان نینجامد و تأثیر چندانی در زمینه عملکرد دهان نبینید.

دندانپزشکی زیبایی چه مشکلات را برطرف می‌کند؟

هر کسی به دلیل متفاوتی به درمان زیبا سازی لبخند روی می‌آورد. به طور کلی دلایل درمان‌های دندانپزشکی زیبایی عبارتند از بدرنگی و زردی دندان‌ها، هم‌تراز نبودن دندان‌ها، لب پر شدگی و ترک‌ خوردگی، فاصله بین دندان‌ها، کجی خفیف دندان‌ها، بدشکلی لکه های دندان، کوتاهی یا بلندی بیش از حد دندان‌ها، بدشکلی سطح دندان و هم‌پوشانی دندان‌ها. با اوقات مشکلات مینای دندان‌ها منجر به کاهش اعتماد به نفس افراد شده و باعث می‌شود نتوانند در موقعیت‌های اجتماعی حاضر شوند. دندانپزشکی زیبایی به کمک این افراد آمده و با برطرف کردن مشکلات زیبایی دندانها اعتماد به ‌نفس و سلامت روانی آنها را بهبود می‌بخشد.

انواع درمان‌های دندانپزشکی

سفید کردن دندان‌ها

 برای سفید کردن دندان‌ها از مواد سفید کننده بلیچینگ استفاده می‌شود تا لکه ها و بدرنگی مینای دندان برطرف شود. انواع درمان‌های سفید کننده دندان وجود دارد که می‌توان آنها را در مطب دندانپزشکی و یا در خانه و یا ترکیبی از هر دو انجام داد. این موضوع بستگی به ترجیح شخصی بیمار، هزینه و شدت بدرنگی دندان دارد. سفید کردن دندان تنها محدود به مینای دندان طبیعی می‌شود و نمی‌توان ترمیم‌های درمانی مانند ایمپلنت، پرشدگی، روکش یا لمینت را سفید کرد.

باندینگ

لب پر شدگی کوچک و تغییر رنگ جزئی دندان‌ها را می‌توان به‌راحتی با باندینگ پوشش داد. باندینگ در واقع خمیر بتونه ای است که می‌توان آن را برای پر کردن درزها یا سوراخ‌های دندان و یا نواحی لب پر شده استفاده کرد. طول عمر باندینگ چند سال برآورد می‌شود و پس از آن باید تعویض شود. با این حال باید توجه داشته باشید که باندینگ به راحتی ممکن است براثر فشار زیاد لب پر شود. در صورتی که این اتفاق برایتان افتاد باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا دوباره درمان باندینگ برایتان انجام شود.

کانتورینگ

در کانتورینگ دندانپزشک، شکل یک یا چند دندان را تغییر می‌دهد. بنابراین با این روش می‌توان حالت، پهنا، طول یا شکل دندان را زیباتر کرد. برای کانتورینگ باید دندان‌های محکم سالم داشته باشیم و دهانتان از سلامت کافی برخوردار باشد چرا که در این روش باید با استفاده از لیزر یا سمباده دندان شکل دهی شود. کانتورینگ اغلب همراه با باندینگ برای پر کردن لب پر شدگی دندان استفاده می‌شود. تغییر شکل تنها روش ماندگار و بسیار سریع برای اصلاح کجی دندان‌ها، هم‌پوشانی دندان‌ها، طول متفاوت و نامناسب دندان‌ها و یا زاویه‌دار بودن آنها است. دندان‌ها پس از کانتورینگ باید پولیش شوند.

لمینت یا ونیر

لمینت یا ونیر (veneer) معمولا از جنس پورسلین سفید رنگ ساخته میشود اما ممکن است از پلاستیک نیز ساخته شود. لمینت برای پوشاندن سطح جلوی دندان استفاده میشود و رنگ آن منطبق بر رنگ دندانهای دیگر انتخاب میشود. هر لمینت با چسب مخصوص به دندان چسبانده میشود تا رنگ یا شکل دندان را زیباتر کند. این روش بادوامتر از سفید کردن دندان یا باندینگ است. لمینت کردن دندان درمانی بسیار محبوب است که روز به روز بر طرفداران آن افزوده میشود.

آیا میتوان دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی را با هم استفاده کرد؟

درمانهای زیبایی و ترمیمی دندان را میتوان برای بیمار انجام داد. اغلب دندانپزشکی ترمیمی مشکلات مهم و اصلی دندانها مانند جای خالی دندان، شکستگی دندان و پوسیدگی های بزرگ را حل میکند و سپس دندانپزشکی زیبایی به تغییر شکل و زیبایی دندانها و ایجاد لبخندی بهتر می پردازد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت انواع گوناگون دارد. در صورتی که بیشتر دندان‌های یک  فک و یا همه آن‌ها را از دست داده ‌اید چند روش برای پر کردن جای خالی دندان‌هایتان وجود دارد: دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت (غیر ثابت یا متحرک) و بریج بر پایه ایمپلنت (ثابت).

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت نوعی اوردنچر است که بر روی ایمپلنت نصب شده و ثابت میشود. دندان مصنوعی معمولی تنها بر روی لثه قرار می‌گیرد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت زمانی استفاده می‌شود که فردی هیچ دندانی در فک پایین یا فک بالا ندارد اما استخوان فک او برای پشتیبانی ایمپلنت‌ مناسب می‌باشد. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت ضمایم مخصوصی دارد که به کمک آن‌ها به ایمپلنت وصل می‌شود. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت معمولاً برای فک پایین ساخته می‌شود چرا که غالباً دندان مصنوعی فک پایین ثبات کمتری داشته و حرکت و لغزش زیادی دارد. معمولاً دندان مصنوعی معمولی که برای فک بالا ساخته می‌شود به اندازه کافی ثبات دارد و نیازی به پشتیبانی ایمپلنت ندارد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت را باید هر روز درآورده و به دقت تمیز کنید و همچنین لثه زیر آن را باید مرتباً تمیز نمایید. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت درست همانند دندان مصنوعی معمولی باید هنگام خواب از دهان خارج شود. به همین علت برخی افراد ترجیح می‌دهند از بریج دندان ثابت استفاده کنند که نیاز به درآوردن آن نیست و در واقع نمی‌توان آن را درآورد. برای اینکه بدانید کدام گزینه برای شما بهتر است باید با دندانپزشک مشورت کنید تا تمامی جوانب و معایب و مزایای هر روش را بدانید.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت چگونه است؟

به طور کلی دو نوع دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت وجود دارد: میله ای و توپی. در هر دو حالت دندان مصنوعی از یک قاعده اکرلیک صورتی رنگ شبیه لثه ساخته می‌شود و دندان‌های مصنوعی سفید رنگ که از جنس پورسلین یا آکریلیک ساخته میشوند بر روی این قاعده صورتی رنگ قرار میگیرند. هر دو نوع دندان مصنوعی حداقل دو ایمپلنت برای پشتیبانی نیاز دارند.

• دندان مصنوعی میله ای - این نوع دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت حاوی یک میله فلزی نازک است که انحنایی منطبق بر انحنای فک دارد و به 2 تا 5 ایمپلنت متصل میشود. ایمپلنتها در داخل استخوان فک کاشته شده اند. برای اتصال آن گیره یا ضمایم دیگری در میله، دندان مصنوعی ای و یا هر دو، تعبیه شده است. میله در زیر دندان مصنوعی قرار میگیرد و به واسطه ضمایم محکم به ایمپلنت وصل میشود.

• دندان مصنوعی توپی - در این نوع دندان مصنوعی هر ایمپلنت در استخوان فک یک ضمیمه فلزی دارد که بر ضمیمه فلزی دندان مصنوعی منطبق است. در بیشتر موارد ضمایم روی ایمپلنتها توپی شکل بوده (اتصال نری) و در داخل حفره یا سوکت دندان مصنوعی (مادگی) قرار میگیرند. در برخی موارد دندان مصنوعی حاوی زایده نری بوده و ایمپلنت حفره مادگی دارد.

فرایند کاشت ایمپلنت برای نگه داشتن دندان مصنوعی

معمولاً ایمپلنت‌هایی که برای این منظور قرار است استفاده شوند در جلوی دهان در داخل استخوان فک جایگذاری می‌شوند. علت این است که حجم استخوان فک در جلوی دهان بیشتر است. حتی در صورتی که مدتی از کشیدن یا افتادن دندان‌ها گذشته باشد باز هم معمولاً این امر صادق است. پس از این که دندان‌های خود را از دست می‌دهید فرایند تحلیل رفتن استخوان فگ شروع می‌شود. جلوی فک عصب ها و ساختارهای دیگر وجود ندارد که در کاشت ایمپلنت اختلال ایجاد نماید. چارچوب زمانی برای تکمیل کاشت ایمپلنت بستگی به عوامل زیادی دارد. کوتاه‌ترین زمان برای فک پایین پنج ماه و برای فک بالا هفت ماه می‌باشد. در این مدت عمل جراحی جایگذاری ایمپلنت و نصب دندان مصنوعی انجام شود. با این حال بسته به شرایط و در صورت نیاز به عمل پیوند استخوان یا درمان‌های مقدماتی دیگر، ممکن است این فرآیند بیش از یک سال زمان ببرد.

گاهی اوقات برای انجام درمان ارتودنسی، براکت به تنهایی کفایت نمی‌کند و نمی‌تواند دندان‌ها را به جایگاه اصلی خود برساند و مشکلات بایت ( تماس نامناسب دندان‌ها با یکدیگر) و ناهمراستایی فکها را اصلاح نماید. در چنین شرایطی ارتودنتیست ممکن است استفاده از وسیله خاصی به نام هدگیر را توصیه کند.

هدگیر یک وسیله ارتودنسی است که بخشی از آن در خارج از دهان قرار دارد و نیروی کافی برای حرکت دادن دندان‌ها و هدایت رشد فکها و صورت اعمال می‌کند.

انواع هدگیر

هدگیر انواع مختلف دارد که هر یک برای شرایط خاصی طراحی شده و بهترین عملکرد را دارد. انتخاب نوع هدگیر بستگی به شرایط شما و تشخیص ارتودنتیست دارد.

یکی از متداولترین انواع  هدگیر، هدگیر معمولی پشت گردنی است. این وسیله ارتودنسی یک سیم U شکل دارد که به بند فلزی براکت دندانهای عقبی وصل میشود. همچنین این هدگیر یک تسمه یا بند دارد که در پشت گردن قرار میگیرد. نوع دیگری از هدگیر که مشابه این مدل است، یک یا دو تسمه دارد که در پشت سر قرار میگیرد (شکل زیر).

معمولاً  از این انواع هدگیر برای اصلاح جلو زدگی افقی دندان‌ها یا اورجت استفاده می‌شود. عملکرد آن به این صورت است که دندانهای عقبی فک بالا در جای خود نگه داشته شده و جلوی رشد آنها به جلو گرفته می‌شود. همچنین این وسیله برای افراد بزرگسال که باید به حفظ موقعیت بایت آنها و اصلاح فاصله بین دندان‌ها پس از کشیدن دندان کمک شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این انواع هدگیر باید 12 تا 14 ساعت در روز استفاده شود.

نوع دیگری از هدگیر که به آن هدگیر معکوس یا فیس ماسک گفته می‌شود، برای اصلاح آندربایت یا جلو زدگی چانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله رشد فک بالا را تقویت می‌کند و به آن امکان می‌دهد جلوتر از فک پایین قرار بگیرد. این وسیله حاوی دو پد است که یکی در پیشانی و دیگری در چانه قرار می‌گیرد.

کارایی هدگیر چگونه است؟

هر نوع هدگیر را که استفاده می‌کنید، باید به دقت دستورات ارتودنتیست را رعایت کنید. به این معنی که تک ‌تک روزهایی که به شما گفته شده باید هدگیر استفاده کنید، باید این وسیله را استفاده کنید در غیر این صورت نتایج مطلوبی حاصل نمی‌شود.

طبیعی است که در ابتدا کمی ناراحتی احساس کنید اما خیلی زود به آن عادت می‌کنید. ممکن است ارتودنتیست در ابتدا مسکن هایی مانند ایبوپروفن برای برطرف شدن در به شما توصیه کند. در روزهای اول باید رژیم غذایی نرم داشته باشید تا زمانی که به این وسیله عادت کنید.

ممکن است هر از گاهی هنگام جویدن غذا کمی درد احساس کنید یا متوجه شوید دندانهای آسیاب بزرگ که به هدگیر وصل شده ، کمی لق شده اند. این وضعیت کاملاً طبیعی بوده و نشان می‌دهد هدگیر عملکرد درستی دارد. با این حال در صورتی که درد غیر طبیعی تجربه کردید یا متوجه شدید حلقه فلزی دندان آسیاب بزرگ شل شده است، یا به نظر می‌رسد هدگیر درست عمل نمی‌کند، ممکن است واقعا مشکل پیش آمده باشد بنابراین باید بلافاصله به ارتودنتیست مراجعه کنید.

مراقبت از هدگیر

هدگیر برای این که کارایی مناسبی داشته باشد باید به خوبی مراقبت شود. در این مدت باید به خودی دندان‌های خود و هدگیر را تمیز کنید. همچنین باید یاد بگیرید چگونه هدگیر را درآورده و دوباره بر سر بگذارید. به خاطر داشته باشید هر بار که هدگیر را بر می‌دارید مراقب باشید زواید آن به لب و دهانتان آسیب نزند. هر بار که به ارتودنتیست مراجعه می‌کنید هدگیر را با خود همراه داشته باشید.

هنگام فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های برخوردی ، هدگیر را دربیاورید.

عصب‌ کشی درمان دندانپزشکی بسیار شایع است به طوری که شاید هر کسی در طول عمر خود حداقل یک بار آن را تجربه نماید. با این ‌حال شایعات و باورهای نادرست زیادی درباره آن وجود دارد. در اینجا به بررسی باورهای نادرست درباره عصب‌ کشی  می‌پردازیم.

• عصب‌ کشی خیلی درد دارد

اگر به کسی بگویید می‌خواهید عصب‌ کشی انجام دهید احتمالاً به شما می‌گوید درد زیادی را باید تحمل کنید. در گذشته که مواد بی حس کننده موضعی محدود بوده و کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفت، عصب‌ کشی درمان دردناکی محسوب می‌شد اما امروزه دیگر چنین نیست. در واقع شما به علت دندان دردی که تجربه می‌کنید به دندانپزشک مراجعه می‌کنید و متوجه نیاز به عصب‌ کشی  می‌شوید بنابراین درمان عصب‌ کشی  برای بر طرف شدن درد و نجات دندان انجام می‌شود. خود فرایند عصب‌ کشی با استفاده از بی ‌حسی موضعی انجام می‌شود و در حین درمان هیچ دردی احساس نمی‌کنید. با این حال ممکن است پس از برطرف شدن تاثیر بی حسی، به علت التهاب بافت‌های پیرامون دندان اندکی احساس درد یا ناراحتی داشته باشید که بسیار خفیف بوده و در صورت نیاز با قرص‌های مسکن بدون نسخه برطرف می‌شود.

• عصب های دندان کشیده می‌شود بنابراین دیگر دردی احساس نمی‌کنید

بسیاری از مردم معتقدند از آنجایی ‌که در عصب‌ کشی  عصب های داخل دندان برداشته میشود، دیگر در دندان عصب‌ کشی شده هیچ وقت دردی احساس نمی‌شود. اما این باور نادرست است. اگر چه دندان دیگر در مقابل غذاهای سرد یا داغ و محرک‌های دیگر حساس نیست اما تا چند روز پس از درمان، به علت التهاب بافت‌های پیرامون در آن محدوده ممکن است درد احساس ‌کنید. پس از آن دیگر این دندان هیچ سیگنال دردی ارسال نمی‌کند اما باز هم در صورت عفونت مجدد و آسیب دیدن بافت‌های پیرامون دندان ممکن است از طرف آنها سیگنال درد ارسال شود

می‌توان به جای تحمل درمان عصب‌ کشی  دندان را کشید

هیچ ‌چیزی جای دندان طبیعی خودتان را نمی‌گیرد و تا جایی که امکان دارد باید تلاش کرد دندان را نجات داد. این تصور که دندان عصب‌ کشی  شده در نهایت باید کشیده شود کاملاً اشتباه است. درمان عصب‌ کشی، درمانی است که با نرخ بسیار بالا موفقیت ‌آمیز است و در صورت مراقبت مناسب تا آخر عمر همراه شما خواهد بود.

اگر دندان درد نمی‌کند نیازی به عصب‌ کشی ندارد

این تصور اشتباه است چرا که بسیاری از دندان‌هایی که آسیب دیده و نیاز به عصب‌ کشی  دارند هیچ دردی ایجاد نمی‌کنند. تنها دندانپزشک می‌تواند مشخص کند آیا دندان به عصب‌ کشی  نیاز دارد یا خیر. این کار با انجام تست‌های مخصوص و عکس پرتوی ایکس انجام می‌شود. حتی در صورتی که دندان شما درد نمی‌کند باز هم ممکن است نیاز به عصب‌ کشی داشته باشد. در صورتی که متوجه علائمی مانند ایجاد جوش در لثه پیرامون دندان، تورم لثه و ترشحاتی از جوش لثه به داخل دهان شدید باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. این جوش که در مجاور دندان بر روی لثه ایجاد شده است فیستول نام دارد. چرک تجمع یافته در داخل دندان از طریق تونل‌های به نام فیستول به فضای داخل دهان تخلیه می‌شود به همین علت فشار داخل دندان کاهش یافته و علیرغم عفونت، دردی احساس نمی‌کنید. عفونت نباید حتماً درمان شود در غیر این صورت گسترش یافته و به بافت‌های پیرامون دندان و استخوان فک میرسد.

عصب‌ کشی به معنای کشیدن ریشه دندان است

چنین چیزی صحت ندارد. در عصب‌ کشی  تنها بخش مرکزی دندان که پالپ نام دارد پاک‌سازی و ضد عفونی می‌شود و با مواد مخصوصی پر می‌شود. این کار برای نجات دندان انجام می‌شود. دندان به کمک ریشه در استخوان فک ثابت و پابرجا ایستاده است و در صورتی که ریشه دندان برداشته شود دندان می‌افتد. 

به خاطر داشته باشید هر چه مشکل دندان را زودتر درمان کنید درد کمتری متحمل شده و همچنین درمان آسان‌تر، کم هزینه تر، راحت‌تر و سریع تر خواهد بود.

دیابت یا مرض قند چیست؟

امروزه بخش بزرگی از جمعیت گرفتار بیماری دیابت هستند و هر ساله تعداد زیادی موارد جدید دیابت تشخیص داده می‌شود. بسیاری از افراد دچار دیابت هستند اما هنوز خودشان خبر ندارند. دیابت بر توانایی فرآوری قند در بدن تأثیر می‌گذارد. تمام غذایی که می‌خوریم باید به قند تبدیل شود تا برای انرژی مورد استفاده قرار بگیرد. در دیابت نوع یک، بدن نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند. انسولین هورمونی است که قند را از جریان خون وارد سلول می‌کند تا در آنجا برای سوخت مصرف شود. در دیابت نوع دو که بسیار شایع شده است حساسیت بدن به انسولین کاهش یافته و یا متوقف می‌شود بنابراین اگر چه انسولین وجود دارد اما نمی‌تواند قند موجود در خون را وارد سلول نماید. نتیجه این است که از طرفی قند خون بالا رفته و از طرف دیگر سلول قند کافی برای انرژی دریافت نمی‌کند. این وضعیت تقریباً بر همه بخش‌های بدن از جمله چشم‌ها، دهان، عصب ها، کلیه و قلب تأثیر می‌گذارد. در اینجا به تأثیر دیابت بر سلامت دهان می‌پردازیم.

تاثیر دیابت بر سلامت دهان

علائم هشدار دهنده دیابت در هر بخشی از بدن ممکن است تأثیر بگذارد. افرادی که نمی‌دانند دیابت دارند و دیابت آنها بدون تشخیص و درمان مانده است، ممکن است پس از آزمایش خون متوجه بالا بودن قند خون شان شوند. همچنین علائمی مانند تشنگی زیاد یا دفعات زیاد ادرار معمولاً تجربه می‌شود. کاهش وزن و خستگی از جمله علائم متداول دیابت هستند. همچنین ممکن است در صورتی که افت قند خون بیش از اندازه باشد بیمار هوشیاری خود را از دست بدهد.

در صورتی که دیابت درمان نشود سلامت دهان را به خطر می‌اندازد. تأثیر دیابت بر سلامت دهان به صورت زیر است:

ممکن است بزاق کمتر در دهان ترشح شود که این وضعیت باعث خشکی دهان می‌شود

• از آنجایی‌ که بزاق از دندان‌ها محافظت می‌کند، با کمبود بزاق احتمال پوسیدگی دندان افزایش می‌یابد
• لثه ملتهب شده و مکرراً خونریزی می‌کند
• حس چشایی ممکن است تضعیف شود
• التیام زخم‌ها با کندی انجام می‌شود
• فرد مستعد انواع عفونت‌های داخل دهان می‌شود
• در کودکان مبتلا به دیابت ممکن است دندان‌ها زودتر از حد نرمال بیرون بزنند

التهاب و عفونت لثه در افراد دیابتی

در دهان همه مردم باکتری‌های زیادی زندگی می‌کنند. تعداد باکتری‌هایی که در دهان یک فرد زندگی می‌کنند از تعداد  انسان‌های روی زمین بیشتر است. با این حال همیشه باید تعداد باکتری‌ها تحت کنترل قرار داشته باشد. در صورتی که باکتری‌ها بتوانند به بافت لثه نفوذ کنند، التهاب ایجاد کرده و لثه را بیمار می‌کند. بیماری التهابی مزمن لثه باعث آسیب دیدن و تخریب بافت‌ها پیرامون دندان و حتی استخوان زیر آن می‌شود.

بیماری لثه شایع‌ترین بیماری دندانپزشکی است که در افراد دیابتی ایجاد می‌شود. تقریباً 22% از افرادی که مبتلا به دیابت هستند، دچار بیماری لثه می‌شود. به خصوص با افزایش سن و عدم کنترل صحیح قند خون خطر مشکلات لثه افزایش تعداد می‌کند. به طور کلی افراد دیابتی بیشتر از افراد دیگر در خطر مشکلات لثه قرار دارند. عفونت لثه همانند هر عفونت دیگری در بدن جدی بوده و می‌تواند مشکلات زیادی برای سلامت بدن ایجاد نماید. عفونت لثه می‌تواند باعث افزایش قند خون شود. به وضعیت کنترل قند خون را سخت‌تر می‌کند بنابراین فرد بیشتر در مقابل عفونت آسیب ‌پذیر شده و بدن توانایی کمتری در مبارزه با باکتری‌های مهاجم دارد.

اهمیت دندانپزشکی برای مقابله با دیابت

چکاپهای منظم دندان‌پزشکی برای افراد دیابتی اهمیت ویژه ‌ای دارد. تحقیقات نشان می‌دهد درمان بیماری لثه می‌تواند به بهبود کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کرده و پیشرفت بیماری را کند نماید. رعایت بهداشت دهان و جرم گیری دندان به کاهش HbA1c (در آزمایش خون میزان متوسط قند خود در سه ماهه گذشته را نشان می‌دهد) کمک می‌کند. HbA1c نشان می‌دهد در کنترل دیابت تا چه حد موفق بوده‌اید.

نکات مهم برای حفظ سلامت دهان برای افراد مبتلا به دیابت

• مهم‌ترین اقدامی که باید انجام دهید کارهای خود مراقبتی و بهداشتی است. به خاطر داشته باشید که یا سلامت دهان بهتر می‌توانید بیماری دیابت را تحت کنترل بگیرید.
• قند خون خود را کنترل کنید. در صورتی که داروهای برای دیابت شما تجویز شده است حتماً طبق دستور آنها را مصرف کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید. ورزش را فراموش نکنید. کنترل قند خون به مقابله بدن با بیماری‌ها و عفونت‌ها کمک می‌کند.
• از کشیدن سیگار خودداری کنید
• در صورتی که دندان مصنوعی یا هر پروتز مصنوعی دیگری در دهان دارید، هر روز آن را به خوبی تمیز کنید
• حداقل روزی دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید. برای مسواک زدن از مسواک نرم استفاده کنید
• چکاپهای منظم دندان‌پزشکی ( سالی دو مرتبه) را حتماً انجام دهید تا در صورت بروز مشکل پیش از جدی و پیچیده شدن آن، درمان صورت بگیرد.

دیابت و سلامت دهان و دندان

دیابت یا مرض قند چیست؟

امروزه بخش بزرگی از جمعیت گرفتار بیماری دیابت هستند و هر ساله تعداد زیادی موارد جدید دیابت تشخیص داده می‌شود. بسیاری از افراد دچار دیابت هستند اما هنوز خودشان خبر ندارند. دیابت بر توانایی فرآوری قند در بدن تأثیر می‌گذارد. تمام غذایی که می‌خوریم باید به قند تبدیل شود تا برای انرژی مورد استفاده قرار بگیرد. در دیابت نوع یک، بدن نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند. انسولین هورمونی است که قند را از جریان خون وارد سلول می‌کند تا در آنجا برای سوخت مصرف شود. در دیابت نوع دو که بسیار شایع شده است حساسیت بدن به انسولین کاهش یافته و یا متوقف می‌شود بنابراین اگر چه انسولین وجود دارد اما نمی‌تواند قند موجود در خون را وارد سلول نماید. نتیجه این است که از طرفی قند خون بالا رفته و از طرف دیگر سلول قند کافی برای انرژی دریافت نمی‌کند. این وضعیت تقریباً بر همه بخش‌های بدن از جمله چشم‌ها، دهان، عصب ها، کلیه و قلب تأثیر می‌گذارد. در اینجا به تأثیر دیابت بر سلامت دهان می‌پردازیم.

تاثیر دیابت بر سلامت دهان

علائم هشدار دهنده دیابت در هر بخشی از بدن ممکن است تأثیر بگذارد. افرادی که نمی‌دانند دیابت دارند و دیابت آنها بدون تشخیص و درمان مانده است، ممکن است پس از آزمایش خون متوجه بالا بودن قند خون شان شوند. همچنین علائمی مانند تشنگی زیاد یا دفعات زیاد ادرار معمولاً تجربه می‌شود. کاهش وزن و خستگی از جمله علائم متداول دیابت هستند. همچنین ممکن است در صورتی که افت قند خون بیش از اندازه باشد بیمار هوشیاری خود را از دست بدهد.

در صورتی که دیابت درمان نشود سلامت دهان را به خطر می‌اندازد. تأثیر دیابت بر سلامت دهان به صورت زیر است:

ممکن است بزاق کمتر در دهان ترشح شود که این وضعیت باعث خشکی دهان می‌شود

• از آنجایی‌ که بزاق از دندان‌ها محافظت می‌کند، با کمبود بزاق احتمال پوسیدگی دندان افزایش می‌یابد
• لثه ملتهب شده و مکرراً خونریزی می‌کند
• حس چشایی ممکن است تضعیف شود
• التیام زخم‌ها با کندی انجام می‌شود
• فرد مستعد انواع عفونت‌های داخل دهان می‌شود
• در کودکان مبتلا به دیابت ممکن است دندان‌ها زودتر از حد نرمال بیرون بزنند

التهاب و عفونت لثه در افراد دیابتی

در دهان همه مردم باکتری‌های زیادی زندگی می‌کنند. تعداد باکتری‌هایی که در دهان یک فرد زندگی می‌کنند از تعداد  انسان‌های روی زمین بیشتر است. با این حال همیشه باید تعداد باکتری‌ها تحت کنترل قرار داشته باشد. در صورتی که باکتری‌ها بتوانند به بافت لثه نفوذ کنند، التهاب ایجاد کرده و لثه را بیمار می‌کند. بیماری التهابی مزمن لثه باعث آسیب دیدن و تخریب بافت‌ها پیرامون دندان و حتی استخوان زیر آن می‌شود.

بیماری لثه شایع‌ترین بیماری دندانپزشکی است که در افراد دیابتی ایجاد می‌شود. تقریباً 22% از افرادی که مبتلا به دیابت هستند، دچار بیماری لثه می‌شود. به خصوص با افزایش سن و عدم کنترل صحیح قند خون خطر مشکلات لثه افزایش تعداد می‌کند. به طور کلی افراد دیابتی بیشتر از افراد دیگر در خطر مشکلات لثه قرار دارند. عفونت لثه همانند هر عفونت دیگری در بدن جدی بوده و می‌تواند مشکلات زیادی برای سلامت بدن ایجاد نماید. عفونت لثه می‌تواند باعث افزایش قند خون شود. به وضعیت کنترل قند خون را سخت‌تر می‌کند بنابراین فرد بیشتر در مقابل عفونت آسیب ‌پذیر شده و بدن توانایی کمتری در مبارزه با باکتری‌های مهاجم دارد.

اهمیت دندانپزشکی برای مقابله با دیابت

چکاپهای منظم دندان‌پزشکی برای افراد دیابتی اهمیت ویژه ‌ای دارد. تحقیقات نشان می‌دهد درمان بیماری لثه می‌تواند به بهبود کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کرده و پیشرفت بیماری را کند نماید. رعایت بهداشت دهان و جرم گیری دندان به کاهش HbA1c (در آزمایش خون میزان متوسط قند خود در سه ماهه گذشته را نشان می‌دهد) کمک می‌کند. HbA1c نشان می‌دهد در کنترل دیابت تا چه حد موفق بوده‌اید.

نکات مهم برای حفظ سلامت دهان برای افراد مبتلا به دیابت

• مهم‌ترین اقدامی که باید انجام دهید کارهای خود مراقبتی و بهداشتی است. به خاطر داشته باشید که یا سلامت دهان بهتر می‌توانید بیماری دیابت را تحت کنترل بگیرید.
• قند خون خود را کنترل کنید. در صورتی که داروهای برای دیابت شما تجویز شده است حتماً طبق دستور آنها را مصرف کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید. ورزش را فراموش نکنید. کنترل قند خون به مقابله بدن با بیماری‌ها و عفونت‌ها کمک می‌کند.
• از کشیدن سیگار خودداری کنید
• در صورتی که دندان مصنوعی یا هر پروتز مصنوعی دیگری در دهان دارید، هر روز آن را به خوبی تمیز کنید
• حداقل روزی دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید. برای مسواک زدن از مسواک نرم استفاده کنید
• چکاپهای منظم دندان‌پزشکی ( سالی دو مرتبه) را حتماً انجام دهید تا در صورت بروز مشکل پیش از جدی و پیچیده شدن آن، درمان صورت بگیرد.

درمان ارتودنسی

اگر دندان‌هایتان کج و چرخیده است یا جلو زدگی دارد و یا سطح جونده دندان‌های بالا و پایین بر یکدیگر منطبق نیستند، باید درمان ارتودنسی انجام دهید. درمان ارتودنسی به کمک براکت انجام می‌شود. سیستم براکت از نگینهای براکت و سیم ارتودنسی تشکیل شده است که به دندان‌ها متصل می‌شوند. طول دوره درمان براکت بسته به شرایط از چند ماه تا چند سال ممکن است متفاوت باشد.

پس از این که دوره درمان ارتودنسی به پایان رسید و ارتودنتیست براکت را از دهان شما خارج کرد، هنوز کار به پایان نرسیده است بلکه باید از وسیله ارتودنسی دیگری به نام ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی استفاده کنید.

نگهدارندة ارتودنسی یا ریتینر

نگهدارندة ارتودنسی که به آن ریتینر نیز گفته می‌شود یک وسیله ارتودنسی است که پس از پایان سیم‌ کشی دندانها با براکت، در دهان قرار می‌گیرد تا آنها را در موقعیت جدید تثبیت نماید. علت این است که پس از پایان درمان ارتودنسی و درآوردن براکت، هنوز دندان‌ها تمایل دارند به موقعیت پیشین باز گردند. به همین علت با کمک نگهدارنده دندان‌ها در موقعیت جدید نگه داشته می‌شوند. مدت استفاده از ریتینر ممکن است چند ماه تا چند سال باشد. حتی گاهی اوقات در برخی شرایط ارتودنتیست توصیه می‌کند تا آخر عمر از این وسیله استفاده کنید.

انواع نگهدارندة ارتودنسی

به‌ طور کلی نگهدارنده ارتودنسی ممکن است ثابت و یا غیر ثابت (متحرک ) باشد. نگهدارندة ثابت به سطح پشتی دندان‌ها چسبانده می‌شود در حالی ‌که نگهدارندة غیر ثابت چسبانده نمی‌شود و بیمار می‌تواند آن را هر زمان که می‌خواهد در بیاورد.

نگهدارندة ثابت ارتودنسی

نگهدارندة ثابت یک سیم منحنی است که به سطح پشت دندان‌های پایینی چسبانده می‌شود. بنابراین در معرض دید قرار ندارد و کسی متوجه آن نمی‌شود.

نگهدارندة غیر ثابت ارتودنسی

• نگهدارندة هالی - این وسیله ارتودنسی شامل یک بدنه پلاستیکی و ضمایم و سیم فلزی است که به کمک آنها در جای خود در فک بالا ثابت می ماند. این وسیله را هنگام غذا خوردن و مسواک زدن باید دربیاورید.
• نگهدارندة اسیکس - این وسیله همانند یک تری شفاف است که دندان‌ها را احاطه می‌کند. این وسیله یک بخش فلزی ندارد و کاملاً از پلاستیک ساخته می‌شود.

مراقبت از نگهدارنده ارتودنسی

در زمانی که از نگهدارنده ارتودنسی ثابت باید استفاده کنید، رعایت بهداشت دهان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند تا جلوی پوسیدگی دندان و عفونت لثه گرفته شود. در صورتی که نگهدارنده ثابت دارید، هنگام نخ دندان کشیدن باید بیشتر مراقب باشید. در صورتی که نگهدارندة غیر ثابت دارید، هنگام مسواک کردن آن را از دهان خارج می‌کنید، بنابراین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن طبق روال معمول انجام شود. با این حال باید نگهدارنده را هر بار که از دهان خارج می‌کنید خوب تمیز کنید.

سفید کردن دندان یکی از پرطرف‌دارترین درمان‌های دندانپزشکی است. همه دوست دارند دندان‌های سفید و درخشان داشته باشد چرا که لبخند زیبا یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جذابیت چهره است. دندان‌ها در اثر عوامل مختلف دچار تغییر رنگ شده و زرد، قهوه ای یا سیاه می‌شوند. از جمله عوامل تغییر رنگ و یا ایجاد لکه در دندان‌ها عبارتند از ضعف رعایت بهداشت دهان، مصرف مکرر غذاهایی مانند چای، نوشابه، میوه‌های پر رنگدانه، دخانیات، برخی داروها و برخی بیماری‌ها.

برای سفید کردن دندان روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به شرایط بیمار و نوع لکه روش مناسب انتخاب می‌شود.

جرم گیری

اولین اقدامی که باید برای سفیدتر شدن دندان‌ها انجام دهید، جرم گیری در مطب دندانپزشکی است. در طی این درمان که برای سلامت دندان‌ها و لثه اهمیت زیادی دارد، جرم و رسوب تشکیل شده در سطح دندان‌ها پاک می‌شود. از آنجایی ‌که جرم و رسوب دندان‌ها به مرور در اثر جذب رنگدانه ها، دچار تغییر رنگ شده و زرد یا قهوه ‌ای می‌شوند، با پاک کردن آنها رنگ دندان‌ها روشن‌تر می‌شود. در واقع هدف اصلی جرم گیری سلامت دهان و دندان و در مرتبه دوم زیبایی دندان‌ها است.

بلیچینگ

متداول‌تر روش سفید کردن دندان‌ها بلیچینگ است. در این روش عامل سفید کننده یا بلیچ در تماس با سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد. بلیچینگ در انواع روش‌ها و محصولات ارائه می‌شود. برخی افراد ترجیح می‌دهند از محصولات خانگی سفید کننده مانند خمیر دندان، دهانشویه ها، چسب سفید کننده و موارد دیگر استفاده کند اما مؤثرترین روش، بلیچینگ حرفه ‌ای در مطب دندانپزشکی است. علت این است که دندان‌پزشک از موادی با غلظت بالا استفاده می‌کند که بسیار مؤثر بوده و تنها ظرف یک جلسه انجام میشود و بلافاصله پس از درمان، تأثیر آن را قابل مشاهده خواهد بود.

باندینگ

باندینگ کامپوزیت یک از روش‌های سفید کردن دندان‌ها است. در این روش شما می‌توانید دقیقاً رنگ مورد نظر خود را از روی راهنمای رنگ انتخاب کنید. در این روش محلول رزین کامپوزیت بر سطح دندان‌ها مالیده می‌شود. سپس با تاباندن نور مخصوصی مواد سخت شده و سپس دندان‌ها پولیش می‌شود. باید توجه داشته باشید باندینگ در مقابل تغییر رنگ و لکه زیاد مقاوم نیست بنابراین باید مرتباً دندان‌های خود را به خصوص پس از صرف چای و قهوه و نوشیدنی‌های پر رنگدانه و یا سیگار مسواک بزنید.