شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که آیا خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، طبیعی و عادی است یا نه؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا مثال مشابهی میزنیم. آیا هنگامی که دستانتان را میشویید، پوستتان خونریزی میکند؟ اگر دستانتان گاهی هنگام شستشو دچار خونریزی میشود، حتما نگران میشوید و فورا به پزشک مراجعه میکنید. با این حال بسیاری از افراد تصور میکنند خونریزی لثه هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن امری طبیعی است و برای برخی تنها سوال پیش می آید که آیا ممکن است خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن طبیعی نباشد؟ اگر چه این اتفاق بسیار متداول است و برای بسیاری از افراد رخ میدهد اما مسلما نشان دهنده عدم سلامت لثه هاست و علامتی است که هنگام مسواک زدن بروز میکند. 

چرا لثه هنگام مسواک یا نخ دندان کشیدن، خونریزی میکند؟
متداولترین علت خونریزی لثه هنگام استفاده از مسواک یا نخ دندان، این است که جرم و پلاک بین لثه و دندانها تجمع یافته و باعث تحریک لثه ها شده است.
ناحیه بین لثه و دندانها که محل تجمع پلاکهاست را به راحتی نمیتوانید مشاهده کنید.
هنگامی که باکتریها در این ناحیه جمع میشوند، لثه را تحریک و ملتهب میکنند و باعث میشوند لثه در تلاش برای مبارزه با باکتریها بر آمده و حساس و قرمز رنگ شود.
کتاب Carranza’s Clinical Periodontology بیان میکند: "وجود پلاک تنها به مدت دو روز میتواند باعث خونریزی لثه شود." بنابراین اگر تنها دو روز از مسواک یا نخ دندان چشم پوشی کنید، ممکن است خونریزی لثه ها در هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن اتفاق بیفتد.
لازم به ذکر است که دلایل دیگر اما نامتداولی برای خونریزی لثه وجود دارد از جمله مسواک خیلی سخت، مصرف برخی داروها و یا برخی بیماریهای سیستمی. در اینجا بر تجمع پلاک به عنوان عامل خونریزی لثه تمرکز میکنیم چون علت اصلی خونریزی لثه در اغلب بیماران است.

درمان خونریزی لثه: چگونه خونریزی لثه را متوقف کنیم
تنها راه درمان خونریزی لثه، بازگرداندن سلامتی به آنهاست. برای این کار باید منشا تحریک و التهاب که پلاک و باکتریها هستند از بین ببرید. معمولا استفاده از مسواک و نخ دندان به طور مرتب، لثه ها را درمان میکند.
متاسفانه برخی افراد هنگام مشاهده خونریزی لثه در حین استفاده از مسواک یا نخ دندان، دست از نخ دندان کشیدن یا مسواک زدن برمیدارند چون تصور میکنند با مسواک (یا نخ دندان) به لثه هایشان آسیب زده اند. اگرچه مسواک و نخ دندان اگر محکم و سخت به لثه ها کشیده شود ممکن است به آنها آسیب بزند اما احتمال این که علت خونریزی باکتریهای بین لثه و دندانها باشد خیلی بیشتر است. عدم استفاده از نخ دندان به خاطر خونریزی لثه تنها باعث تشدید مشکل شده و ممکن است راه را به بیماری لثه (پریودنتیت) باز کند.
همین که بهداشت دهانتان را به خوبی رعایت کنید باید خونریزی لثه در مدت کوتاهی برطرف شود. در کتاب Carranza’s Clinical Periodontology آمده است: "پس از کنترل و درمان مداوم لثه برای زدودن پلاکها، هفت روز یا کمی بیشتر طول میکشد که خونریزی لثه کاملا برطرف شود." این به این معناست که با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مرتب، پس از حدود یک هفته سلامت لثه ها باید باز گردد.
اگر دائما لثه هایتان هنگام مسواک یا نخ دندان خونریزی میکند و پس از یک هفته رعایت بهداشت مناسب متوقف نمیشود، ممکن است نشانه مشکل جدی تری باشد که باید با دندانپزشک یا پزشک خود درباره آن صحبت کنید.
نتیجه
خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن طبیعی نیست. با رعایت بهداشت و استفاده مداوم از نخ دندان و مسواک میتوانید پلاکهایی را که بین دندانها و لثه تجمع یافته اند، از بین ببرید و سلامت را به لثه ها بازگردانید. لثه های سالم صورتی رنگ بوده و دچار خونریزی نمیشوند. اگر به جرم گیری نیاز دارید به دندانپزشک مراجعه کنید تا به زدودن پلاکهای زیر خط لثه به شما کمک کند.

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر

سلامت دهان و دندان مهمتر از چیزیست که تصور میکنید. سلامت لثه و دندانها و به طور کلی حفره دهانی ارتباط نزدیکی با سلامت عمومی شما دارد. 

سلامت دهان پنجره ای رو به سلامتی
آیا میدانید سلامت دهان و دندان شما میتواند نکات قابل توجهی را درباره وضعیت عمومی سلامتی شما بازگو کند. بسیاری از مشکلاتی که در دهان شما ایجاد میشود میتواند بر کل بدنتان تاثیر بگذارد. درک و شناخت ارتباط نزدیک بین سلامت دهان و سلامت عمومی بدن و محافظت از سلامت دهان امروزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ارتباط تناتنگ سلامت دهان و دندان با سلامت بدن
دهان نیز همانند بخشهای دیگر بدن مملو از باکتریهاست که اکثر آنها بی ضرر هستند. در حالت طبیعی مکانیسم طبیعی بدن و بهداشت و مراقبتهای دهانی مانند مسواک و نخ دندان، جمعیت باکتریها را تحت کنترل نگه میدارد اما در شرایطی که بهداشت دهان به درستی رعایت نشود باکتریها از کنترل خارج میشوند و منجر به مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه میشوند.
به علاوه برخی داروها مانند داروهای ضد احتقان (دکونژستانت)، آنتی هیستامین، مسکن و دیورتیکها میتوانند جریان بزاق را کاهش دهند.
بزاق ذرات باقی مانده غذا را شسته و اسیدهای تولید شده توسط باکتریها را خنثی میکند بنابراین از هجوم میکروبها یا رشد بیش از حد آنها که منجر به بیماری میشود، جلوگیری میکند.
مطالعات نشان میدهند که باکتریهای دهان و التهاب مربوط به پریودنتیت (نوع شدید بیماری لثه)، در ایجاد برخی بیماریها نقش دارند. علاوه بر این برخی بیماریها مانند دیابت و ایدز مقاومت بدن در مقابل باکتریها را کاهش داده و باعث میشوند مشکلات دهانی تشدید شوند.
کدام بیماریها و وضعیتهای پزشکی با سلامت دهان ارتباط دارند؟
سلامت دهان میتواند بر برخی بیماریها تاثیر گذاشته و یا از آنها تاثیر بپذیرد. این بیماریها به صورت زیر هستند:
- التهاب پوشش داخلی قلب یا اندوکاردیت (Endocarditis): اندوکاردیت عفونت لایه پوشاننده قلب (اندوکاردیوم) است. اندوکاردیت معمولا زمانی اتفاق می افتد که باکتریها یا میکروبهای دیگر از بخشهای دیگر بدن مانند دهان وارد جریان خون شده و قلب میرسند.
- بیماری قلبی عروقی (Cardiovascular ) : برخی تحقیقات نشان میدهند که بیماری قلبی، انسداد عروق و سکته مغزی با التهاب و عفونت حاصل از باکتریهای دهان ممکن است ارتباط داشته باشند.
- مشکلات بارداری و تولد: پریودنتیت با زایمان زود رس و وزن کم کودک هنگام تولد ارتباط دارد.
- دیابت: دیابت مقاومت بدن در مقابل عفونت را کاهش میدهد و لثه را در خطر بیماری قرار میدهد. بیماری لثه در افراد مبتلا به دیابت بیشتر و شدیدتر است. تحقیقات نشان میدهند افرادی که بیماری لثه دارند کنترل قند خونشان سخت تر است.
- ایدز / اچ آی وی: مشکلات دهانی مانند ضایعات دردناک مخاطی در افراد مبتلا به ایدز بیشتر است.
- پوکی استخوان: پوکی استخوان که باعث ضعیف و شکننده شدن استخوانها میشود با تحلیل و پسروی استخوان پریودنتال و از دست دادن دندان ارتباط دارد.
- بیماری آلزایمر: از دست دادن دندان پیش از 35 سالگی یک فاکتور خطر بیماری آلزایمر به شمار می آید.
- : وضعیتهای دیگر: بیماریها و وضعیتهای دیگری که ممکن است با سلامت دهان ارتباط داشته باشند سندرم شوگرن (اختلال سیستم ایمنی که موجب خشکی دهان میشود) و اختلالات خوردن هستند.
به علت ارتباط این بیماریها و سلامت دهان در صورتی که هر دارویی مصرف میکنید یا تغییری در سلامت عمومی خود مشاهده کرده اید به خصوص اگر اخیرا بیماری داشته اید یا بیماری مزمنی مانند دیابت دارید، این موضوع را حتما به اطلاع دندانپزشک برسانید.

چگونه از سلامت دهان خود محافظت نمایم؟

برای محافظت از سلامت دهان، هر روز بهداشت دهان را رعایت کنید:
- حداقل دو بار در روز مسواک بزنید
- هر روز نخ دندان بکشید
- رژیم غذایی سالم داشته باشید و میان وعده های خود را محدود کنید
- هر سه تا چهار ماه یا زودتر مسواک خود را در صورتی که موهای آن خراب شده است، عوض کنید
- مرتبا به دندانپزشک برای چکاپ مراجعه کنید

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر

برای بسیاری از زنان باردار این سوال پیش می آید که آیا لازم است مکمل فلوراید مصرف کنند یا خیر.
به طور کلی پاسخ منفی است. شواهدی وجود ندارد که نشان دهد مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری احتمال حفظ سلامت دندانهای کودک را افزایش میدهد.
از آنجا که مکملهای فلورایدی که مادر مصرف میکند میتواند به جنین برسد، این احتمال وجود دارد که با مصرف مکمل فلوراید کودک دچار فلورز یا فلورزیس دندان (dental fluorosis) شود.
شواهد علیه مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری
منابع مختلی وجود دارد که همگی بیان میدارند مصرف مکمل فلوراید در مادران باردار هیچ فایده ای برای کودک ندارد.
آزمایش بالینی
یک آزمایش بالینی بر روی 1400 زن باردار انجام شد. در این آزمایش زنان باردار به دو گروه تقسیم شدند. به گروه اول در شش ماهه آخر بارداری 1 میلی گرم فلوراید در روز داده میشد در حالی که گروه دیگر دارونما مصرف میکردند. کودکان این مادران باردار تا 5 سالگی مورد ارزیابی و نظارت قرار داشتند. هیچ تفاوت قابل توجهی در مقدار پوسیدگی های دندانی بین کودکان این دو گروه مشاهده نشد.
مقاله پژوهشی
یک مقاله پژوهشی که در نشریه Pediatric Dentistry به چاپ رسید بیان میدارد که اگر چه فلوراید وارد جفت میشود اما تجویز مکمل فلوراید برای زنان باردار توصیه نمیشود چون شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد تامین فلوراید برای مادر باردار بروز پوسیدگی دندانی در فرزند را کاهش میدهد.
گزارش آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا
در راهنمای آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا آمده است: "آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری برای کمک به (حفظ سلامت دندانها) در جنین را تایید نمیکند."
نتیجه
اگر چه 50 سال پیش در کشورهای پیشرفته بسیاری از مردم تصور میکردند مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری برای سلامت دندانهای کودک مفید است، اما اکنون علم جدید نشان میدهد این امر حقیقت ندارد.
دلیلی برای مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری وجود ندارد و در واقع دلیل خوبی برای عدم مصرف آن وجود دارد: فلورز دندان

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر