خشکی دهان: چرا دهانمان خشک میشود؟

خشکی دهان در واقع به علت عدم وجود بزاق در دهان به وجود می آید. بنابر این پیش از بررسی علت خشکی دهان باید به کارکرد بزاق و علل کاهش آن در دهان بپردازیم.

بزاق چه فوایدی دارد

بزاق برای مرطوب و تمیز شدن دهان و آغاز گوارش غذا لازم است. بزاق با کنترل عفونت و قارچ در دهان از بروز عفونت پیشگیری میکند (در مورد بزاق بیشتر بخوانید). هنگامی که بزاق کافی در دهان تولید نمیشود، دهان خشک شده و احساس ناراحتی ایجاد میشود. درمانهای زیادی وجود دارند که به ترشح جریان بزاق و مقابله با خشکی دهان که زروستومی (xerostomia) نام دارد، کمک میکنند.

چه عواملی باعث خشک شدن دهان میشوند

عوارض جانبی برخی داروها: زروستومی یکی از عوارض متداول بسیاری از داروهای تجویزی و غیر تجویزی است که از جمله آنها میتوان به این موارد اشاره کرد: داروهایی که برای درمان افسردگی، اضطراب، درد، آلرژی و سرما خوردگی (آنتی هیستامینها و ضد احتقانها)، چاقی، آکنه، صرع، فشار خون (دیورتیکها)، اسهال، تهوع، اختلالات روان پریشی، بی اختیاری ادرار، آسم (برخی داروهای گشاد کننده برونش) و بیماری پارکینسون (اگر نام این بیماری را زیاد شنیده اید ولی اطلاعات دقیقی در مورد آن ندارید، این مقاله را مطالعه کنید) استفاده میشوند. همچنین ممکن است علت خشکی دهان، عوارض جانبی داروهای شل کننده عضلات و آرام بخش ها باشد.

عوارض برخی بیماریها: این وضعیت ممکن است یکی از عارضه های ناشی از بیماریها و وضعیتهای پزشکی از جمله سندرم شوگرن (نوعی اختلال التهابی مزمن)، ایدز، بیماری آلزایمر، دیابت، آنمی (یا کم خونی ناشی از کمبود هموگلوبین)، فیبروز کیستیک (یکی از جدی ترین و شایع ترین بیماری های ژنتیکی که آشنایی با آن ممکن است روزی به کارتان آید)، آرتروز روماتیسمی، فشار خون بالا، بیماری پارکینسون، سکته مغزی و بیماری ویرویسی اوریون باشد.

عارضه جانبی برخی درمانهای پزشکی: وارد آمدن آسیب به غدد بزاقی که میتواند باعث کاهش ترشح آن شود. مثلا به واسطه پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن و شیمی درمانی برای درمان سرطان، ممکن است به این غدد آسیب وارد شود.

آسیب عصبها: زروستومی ممکن است به علت آسیب رسیدن به عصب ناحیه سر و گردن به واسطه یک جراحی یا جراحت اتفاق بیفتد.

بی آب شدن بدن (دهیدراته): از جمله وضعیتهایی که منجر به بی آبی بدن میشوند میتوان به تب، تعریق شدید، استفراغ، اسهال، از دست دادن خون و سوختگیها اشاره کرد که یکی از نتایج آن خشک شدن دهان است.

برداشتن غدد بزاق به روش جراحی

سبک زندگی: مصرف سیگار یا قلیان و یا جویدن محصولات تنباکو میتواند بر ترشح بزاق تاثیر بگذارد و موجب خشکی شدید دهان شود. تنفس از طریق دهان نیز نقش زیادی در بروز این مشکل دارد.

از کجا بفهمیم دهانمان خشک است

علائم متداول خشکی دهان عبارتند از:

• احساس خشک شدگی و چسبناکی دهان
• تشنگی مکرر
• زخمی شدن یا ترک خوردن سطح داخل دهان یا پوست گوشه های دهان و ترک خوردگی لبها
• احساس خشکی گلو
• احساس سوزش یا مور مور شدن در دهان به خصوص در روی زبان
• خشک و قرمز شدن زبان
• مشکلاتی در هنگام صحبت کردن یا چشیدن طعم، جویدن و بلعیدن
• گرفتگی صدا، خشکی مجاری بینی و گلودرد
• بوی بد دهان

خشکی دهان چه مشکلی ایجاد میکند

اگر دهان مرتبا خشک باشد، جدا از علائمی که در بالا به آن اشاره شد موجب افزایش خطر التهاب لثه (ژنژیویت)، پوسیدگی دندان و عفونتهای دهان مانند برفک (یکی از انواع لکه های سفید در دهان) میشود. همچنین استفاده از دندان مصنوعی در چنین وضعیتی دشوارتر میشود.

خشکی دهان چگونه درمان میشود؟

در صورتی که فکر میکنید به واسطه مصرف برخی داروها دچار این وضعیت شده اید با پزشک درباره آن صحبت کنید. پزشک میتواند دوز داروی شما را تغییر داده یا کلا داروی دیگری به جای آن بدهد که زروستومی ایجاد نکند.

پزشک ممکن است دهان شویه برایتان تجویز کند تا رطوبت دهانتان را تامین نماید. در صورتی که این روش موثر نبود، ممکن است دارویی برای تقویت تولید بزاق به نام سالاژن به شما توصیه شود.

اقدامات دیگری که میتواند برای برطرف شدن این مشکل مفید باشد به صورت زیر است:

• یک شکلات یا آدامس بدون شکر بمکید
• مقدار زیادی آب بنوشید تا دهانتان مرطوب بماند
• با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید، از دهان شویه فلوراید دار استفاده کنید و مرتبا به دندانپزشک مراجعه کنید
• تا حد امکان از طریق بینی تنفس کنید نه دهان
• از رطوبت ساز در فضای اتاق استفاده کنید تا رطوبت اتاق را تامین کنید
• از داروهای بدون نسخه جایگزین (بزاق مصنوعی) استفاده کنید