سیاه شدن دندان و تغییر رنگ و تیره شدن آن بر اثر ضربه به دندان

کودکان اغلب زیاد بازی و فعالیتهای شدید دارند که ممکن است به واسطه آنها به خودشان آسیب بزنند. بسیاری از مواقع هنگامی که سر کودک ضربه می خورد این ضربه به دندان منتقل می شود که در نتیجه دندان کنده شده و یا می شکند. گاهی نیز اگر چه دندان کنده نمیشود اما به شدت آسیب می بیند.

تخمین زده شده که 8 تا 30 درصد از کودکان زیر 7 سال دچار حوادثی میشوند که در آن یکی از دندانهای شیری جلویی شان صدمه می بیند.

هر زمانی که ضربه ای به دندان وارد میشود، این امکان وجود دارد که دچار تغییر رنگ شود. اگر نمیدانید چرا رنگ دندان کودکتان صورتی، قرمز، خاکستری، سیاه، قهوه ای یا زرد شده است، در اینجا ممکن است پاسخ سوال خود را بیابید.

سیاه شدن دندان پس از ضربه به دندان

پس از ضربه به دندان هنگامی که خون از رگهای خونی نشت میکند، محتویات خون مانند آهن راه خود را به لوله های کوچک داخل لایه عاج دندان باز میکند. لایه عاج به لایه زرد رنگی گفته میشود که درست در زیر لایه مینا قرار دارد.

عاج از مرکز دندان (پالپ) که حاوی عصب و رگهای خونی است محافظت مینماید. هنگامی که خون تجزیه میشود، ممکن است باعث سیاه شدن دندان ( یا رنگ های دیگر تیره مثل خاکستری، قهوه ای یا حتی کاملا سیاه) دیده شود. این سیاه شدن دندان معمولا 2 تا 3 هفته پس از ضربه دیدن دندان اتفاق می افتد و حتی ممکن است دندان پس از حادثه قرمز رنگ شود.

در کتاب دندانپزشکی اطفال (Paediatric Dentistry) وِلبری بیان شده است که "اگر چه این واکنش تا حدی برگشت پذیر است، اما تاج دندان آسیب دیده مقداری از این تغییر رنگ را تا مدت نامشخصی در خود حفظ میکند.

در مورد این شیوه تغییر رنگ دندان، این احتمال وجود دارد که پالپ زنده مانده باشد اما احتمال زنده ماندن پالپ (و در نتیجه دندان) در دندانهای شیری که خاکستری یا سیاه شده اند، کم است. "

در اصل مولف این کتاب میگوید حتی اگر دندانی تیره شده باشد، باز هم ممکن است به حالت سالم بازگردد. برخی از کارشناسان میگویند هر قدر تغییر رنگ دندان تیره تر باشد احتمال این که عصب دندان مرده باشد افزایش می یابد.

مثلا در مقاله ای مشخص شد 33 مورد از 51 دندان ضربه دیده که به رنگ خاکستری تا سیاه در آمده بودند، نکروتیک (مرده) است. با این حال برخی دیگر از کارشناسان معتقدند سایه رنگ تیره ارتباطی با سالم ماندن پالپ دندان ندارد.

هنگام سیاه شدن دندان چه باید کرد؟

اگر دندان کودکی سیاه شده است، بهترین کاری که میتوانید برای آن انجام دهید این است که او را به دندانپزشک نشان دهید. اگر علائم دیگری که نشان دهد دندان مرده است مانند تورم یا عفونت، در تصویر پرتوی ایکس دیده شود دندانپزشک احتمالا کاری مانند عصب کشی (درمان ریشه) یا کشیدن دندان را انجام خواهد داد.

اگر هیچ نشانه ای از عفونت در دندان تیره شده دیده نشود، ممکن است دندانپزشک فعلا کاری انجام ندهد تا در نهایت هنگام بیرون زدن دندانهای دائمی، دندان شیری آسیب دیده خود به خود بیفتد. تحقیقاتی که توسط سونیز انجام شد نشان داد که 72 درصد از موارد تیرگی و سیاه شدن دندان بدون تاثیر بدی بر دندانهای دائمی، می افتند.

همچنین تحقیقاتی نشان داد "اگر هیچ نشانه ای از عفونت دیده نشود، نیازی به عصب کشی نیست. محققان نتیجه گیری کردند که عصب کشی دندانهای جلویی شیری که پس از ضربه دیدن رنگشان تیره یا خاکستری شده است و هیچ علامت بالینی یا رادیوگرافی ندارند، لازم نیست. علت این است که عصب کشی در این موارد پیامدهای بهتری در دندانهای شیری و دائمی جایگزین آنها ندارد."

صورتی یا قرمز شدن دندان پس از ضربه خوردن

در صورتی که پس از حادثه ای دندان قرار باشد قرمز شود ممکن است اندکی پس از ضربه این اتفاق بیفتد و یا این که چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا دندان قرمز یا صورتی شود.

صورتی یا قرمز شدن دندان بلافاصله پس از ضربه

اگر اندکی پس از ضرب به دندان، سفیدی شروع به قرمز شدن کرد، معمولا به این معنی است که رگهای خونی داخل پالپ (در مرکز دندان) پاره شده اند. هنگامی که رگهای خونی پالپ گسیخته میشوند، خون به داخل تمام نواحی پالپ نشت کرده و منجر به ایجاد رنگ صورتی یا قرمز در دندان میشود. این وضعیت به عنوان پرخونی پالپ یا پالپال هایپرمی (pulpal hyperemia) شناخته میشود.

گاهی اوقات تشخیص پرخونی پالپ دشوار است. ممکن است متوجه درخششی در دندان کودک شوید و به سمت زبانی دندان با آینه نگاه کنید و متوجه این تغییر رنگ شوید.

ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا رنگ صورتی / قرمز از بین برود و یا شاید هرگز از بین نرود و سیاه شدن دندان اتفاق بیفتد

صورتی یا قرمز شدن دندان چند هفته پس از ضربه

گاهی اوقات ضربه به دندان باعث می شود سلولهای لایه های سخت داخل دندان طی فرایندی به نام "جذب داخلی" شروع به تحلیل رفتن کنند. این سلولها ادونتوکلاست نام دارند و در برخی موارد ممکن است ظرف چند هفته پس از جراحت، شروع به تحلیل رفتن به سمت بیرون دندان کنند.

در این حالت دندان صورتی دیده میشود چون لایه پالپ داخل دندان بزرگتر شده و رنگ قرمز آن از طریق لایه نازک باقی مانده سطح دندان راحت تر دیده میشود.

اولین بار مردی به نام جیمز هوارد مامری متوجه وجود این لکه صورتی رنگ در دندان شد. به همین علت معمولا به این وضعیت دندان صورتی مامری نیز گفته میشود. دندان صورتی مامری ممکن است از چند هفته تا چند ماه پس از ضربه دیدن دندان اتفاق بیفتد.

این دندانها معمولا حفظ میشوند تا زمانی که تاج دندان حل میشود. سپس ریشه دندان یا باید کشیده شود یا میتواند باقی بماند تا خود به خود حل شود چرا که دندان دائمی کودک به جای آن بیرون میزند.

زرد شدن دندان پس از ضربه خوردن

لایه عاج در زیر لایه مینا قرار دارد و به رنگ زرد است. اگر واکنش دندان در مقابل ضربه تولید بیشتر عاج باشد، به این وضعیت نابودی مجرای پالپ، متامورفوز کلسیفیک، کلسیفیکیشن پیشرونده مجرا یا کلسیفیکیشن دیستروفیک گفته میشود.

افزایش مقدار عاج و کاهش همزمان مقدار پالپ باعث مات و زرد شدن رنگ دندان میشود. در کتاب دندانپزشکی اطفال (Pediatric Dentistry) پینکهام بیان شده است: "اگر چه نابودی مجرای پالپ فرایندی آسیب زاست، اما هیچ تاثیر مخرب شناخته شده ای ندارد بنابراین هیچ درمانی به جز چکاپ نیاز ندارد."

چکاپهای منظم دندانپزشکی برای دندانهایی که پس از حادثه تغییر رنگ پیدا کرده اند بسیار مهم است. در کتاب ولبوری اشاره شده است: "درصد کمی از دندانهای زرد شده (پس از ضربه) چند سال بعد از حادثه تغییرات پاتولوژیک نشان میدهند."

بسیاری از والدین با مشاهده تغییر رنگ دندان شیری کودک پس از ضربه به دندان نگران شده و به دنبال درمان فوری میروند. باید بدانید در دندان بندی شیری کودک سالم، تغییر رنگ دندان به تنهایی نشان دهنده نیاز به درمان پالپ یا کشیدن دندان نیست (پینکهام).

در واقع در بیشتر موارد بهترین درمان برای تغییر رنگ و سیاه شدن دندان شیری کودک، عدم درمان است. تا زمانی که عفونت اتفاق نیفتاده باشد، باید صبر کنید ببینید چه میشود. لازم نیست درگیر درمانهای غیر ضروری شوید

علت دیر درآمدن دندان و تاخیر در رشد دندان های شیری چیست؟

همه والدین هنگامی که صاحب فرزند میشوند، دائما لثه های کودک را بررسی میکنند تا متوجه رویش اولین دندان او شوند و همیشه نگران دیر در آمدن دندان های او هستند.

کودکان مختلف در هنگام دندان در آوردن علائم متفاوتی را نشان میدهند. در اینجا با علائم دندان در آوردن کودک و علائمی که ارتباطی با دندان در آوردن ندارند آشنا میشوید:
این علائم نشان میدهند کودک در حال دندان در آوردن است
علائم ممکن است تنها چند روز حول بیرون زدن دندان جدید طول بکشد یا در صورتی که دندانهای زیادی با هم بیرون میزنند، چندین ماه به طول بینجامد. شمار معدودی از کودکان خوش شانس هستند و دندان در آوردنشان علائم قابل توجهی ایجاد نمیکند. دکتر دب لانزر متخصص اطفال رئیس بخش انجمن دندانپزشکی اطفال در بیمارستان کودکان کلیولَند میگوید: "یک سوم از این کودکان (که دچار علائم میشوند) ممکن است جاری شدن آب دهان را تجربه کنند، یک سوم آنها تحریک پذیر میشوند و یک سوم دیگر ممکن است دچار مشکلات خواب شوند. "
در اینجا فهرستی از علائم دندان در آوردن آمده است:

- جاری شدن آب دهان 

- تحریک پذیری 

- مشهود شدن دندان در زیر لثه 

- تورم و برجسته شدن لثه 

- تلاش برای جویدن، گاز گرفتن و مکیدن هر چیزی که در دسترس کودک قرار دارد
- مالیدن صورت
- مشکلات خواب

- کنار زدن غذا و عدم تمایل به آن 

- مالیدن گوش
در صورتی که متوجه شدید کودکتان چند مورد از این علائم را نشان میدهد، احتمالا در حال دندان در آوردن است اما همیشه این امکان وجود دارد که عامل دیگری مسبب وضعیت او باشد.

علائمی که ارتباطی با دندان در آوردن کودک ندارند
در صورتی که کودک تب یا آب ریزش بینی دارد، با این تصور که علائم دندان در آوردن است از آن چشم پوشی نکنید به ویژه اگر این علائم بیشتر از 24 ساعت طول کشیده است.
اگر چه بسیاری از والدین این علائم را در حین دندان در آوردن کودک مشاهده کرده اند اما اثبات علمی بر ارتباط آنها با دندان در آوردن وجود ندارد. کارشناسان از جمله آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا میگوید تب و اسهال علائم معمول دندان در آوردن نیست. یکی از محتمل ترین دلایل این علائم این است که کودکی که در دوران دندان در آوردن قرار دارد تمایل شدیدی دارد که اشیاء در دسترس خود را در دهان بگذارد تا لثه هایش آرام شوند. بنابراین با این کار در تماس با انواع ویروسها و میکروبها قرار میگیرد.
در صورتی که دمای مقعدی کودک به 38.3 درجه سانتیگراد و یا بالاتر از آن (در کودکان زیر سه ماه دمای 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر از آن ) رسیده است و علائم دیگری مانند خستگی، کاهش اشتها، اسهال یا استفراغ نیز مشاهده میکنید برای بررسی علت احتمالی به پزشک اطفال مراجعه نمایید.
چه زمانی نگران دیر دندان در آوردن کودک باشیم

اولین دندان کودک بین 4 تا 7 ماهگی بیرون میزند اما دیرتر از این سن هم طبیعی است. اگر دندانهای کودک به کندی رشد میکنند اما استخوانها، پوست و موی او رشد طبیعی دارند احتمالا مشکلی وجود ندارد اما اگر کودک به 18 ماهگی رسیده اما هیچ دندانی هنوز در نیاورده است، او را به پزشک نشان دهید.
دکتر پاول هارویتز متخصص اطفال و موسس Discovery Pediatrics در والنسیای نیویورک میگوید: دیر دندان در آوردن ارتباطی به رشد عمومی کودک ندارد. یکی از فواید دیر دندان در آوردن این است که احتمال پوسیدگی دندان شیری پیش از افتادن کاهش می یابد.

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر